بي خوابي كودكان | علت و درمان بي خوابي كودكان چيست؟

براي دريافت مشاوره در زمينه بي خوابي در كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228  و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

تعريف بي خوابي كودكان

بي خوابي كودكان يك از اختلالات خواب است كه در آن كودكان در به خواب رفتن يا در خواب ماندن در شب مشكل دارند. شكايت اصلي بي خوابي به طور كلي خواب آلودگي در طول روز، احساس خستگي و كمبود انرژي و اختلال در عملكرد روزانه است.

بي خوابي كودكان بر اساس مدت، شدت و ميزان آن مي توان طبقه بندي كرد. بي خوابي كوتاه مدت معمولا از چند روز تا چند هفته طول مي كشد و ناشي از عواملي مثل بيماري يا داروي خاص است. بي خوابي دراز مدت 3 بار در هفته و به مدت حداقل يك ماه و يا بيشتر ممكن است به علت عواملي مثل افسردگي، اضطراب، درد يا مشكلات پزشكي باشد.

گاهي اوقات هم هيچ دليل مشخصي وجود ندارد و كودك بخاطر الگوهاي رفتاري والدين يا خودش از اين مشكل رنج مي برد.

چرا خواب مناسب كودك ضروري است؟

خواب كافي براي كودكان يكي از اصلي ترين منابع رشد سالم آن هاست. اكثر هورمون هاي رشد در خواب شبانه ترشح مي شود. همچنين خواب شب، حتي 4-5 ساعت باعث مي شود كودك انرژي كافي را در روز بعد براي بازي كردن و تحرك به دست بياورد. همچنين خواب شب كودك به والدين هم اين اجازه را مي دهد كه استراحت مناسب و كافي داشته باشند و سبك زندگي سالم را پيش بگيرند.

خواب كافي به كودك اجازه داشتن تمركز و استفاده مفيد از توانايي هاي ذهني خود را مي دهد و باعث پيشرفت تحصيلي و علمي او مي شود. خوابيدن كودك سر كلاس درس باعث عقب ماندن او از كلاس و اختلال در ارتباط با معلم مي شود و آسيب هاي زيادي در پي دارد.

علل بي خوابي كودكان

طبيعتا علل اصلي بي خوابي كودك بايد توسط درمانگر بررسي شود، اما اصلي ترين عواملي كه باعث مشكل خواب كودك مي شود به شرح زير است:

اضطراب و استرس:

كودكان نيز مثل بزرگسالان مي توانند از استرس رنج ببرند. سعي كنيد با فرزندتان درباره زندگي او، شرايط مدرسه و نگراني هايش صحبت كنيد. آيا همه چيز در خانه مساعد است و فرزندتان از شرايط راضي است و آسيب نمي بيند. نگراني و استرس كودكان ممكن است در بزرگسالي شديدتر شود. بنابراين براي برطرف كردن عوامل بروز استرس كودكان هر چه زودتر بايد اقدام كنيد.

مواد غذايي نامناسب:

نوشابه، شكلات، نوشيدني هاي انرژي زا و شكر  بايد از وعده غذايي شبانه كودك حذف شود. حتي برخي از كودكان به مواد غذايي خاصي آلرژي دارند و ممكن است در خواب آن ها اختلال ايجاد كند. سعي كنيد شام را زودتر بخوريد و از مواد غذايي سالم مثل لبنيات و ميوه استفاده كنيد.

عوارض برخي از داروها:

برخي داروها براي درمان بيش فعالي و كمبود توجه، دارو هاي ضد افسردگي، كورتيكواستروئيدها و دارو هاي ضد انعقاد خون مي تواند باعث بي خوابي كودك شود.

اختلالات خواب، پزشكي و رواني:

آسم شبانه غير قابل كنترل، گرفتگي بيني، خارش پوست و برخي از واكنش هاي آلرژيك مي تواند باعث اختلال خواب شود. گرفتگي عضلاني، دردهاي رشدي، سوزش سر دل و تيروئيد نيز برخي ديگر از مشكلات است. آپنه خواب، سندروم پاهاي بي قرار، اختلالات عصبي رشدي مثل اوتيسم، سندروم آسپرگر، عقب ماندگي ذهني، افسردگي، ترس و ... نيز مي تواند باعث بي خوابي كودك شود.

عوامل محيطي:

سر و صدا، جاي خواب ناراحت، نور و دماي اتاق و عوامل از اين دست بسيار در به خواب رفتن كودك موثر است. همچنين بايد توجه كنيد كه استفاده از وسايل الكترونيكي در محل خواب ممنوع باشد.

بسياري از دلايل بي خوابي كودكان، ناشي از الگوهاي رفتاري و سبك زندگي ناسالم والدين است. استفاده تا ديروقت از وسايل الكترونيكي، وعده هاي غذايي ناسالم، شب زنده داري و ... چيزهايي نيست كه كودك از بدو تولد در ژنتيكش وجود داشته باشد. بنابراين والدين نبايد فقط فرزند را مقصر جلوه بدهند، لازم است از يك زاويه ديگر به زندگي خود نگاه كنند.

خواب كافي كودكان چقدر است؟

به طور معمول كودكان و نوجوانان هشت ساعت در شبانه روز مي‌خوابند اما ميزان خواب هركس بنابر سبك زندگي، شغل، ميزان فعاليت و عادت ها متفاوت است.

• به طور ميانگين يك نوزاد در ۲۴ ساعت بين ۱۹ تا ۲۰ ساعت مي‌خوابد.
• يك كودك يك ساله به طور معمول در شبانه روز بين ۱۴ تا ۱۵ ساعت در خواب است.
• كودك سه ساله در ۲۴ ساعت به طور ميانگين ۱۲ ساعت در خواب است.
• يك كودك ۵ ساله معمولا در شبانه روز ۱۱ ساعت مي‌خوابد و همچنين يك كودك هفت ساله در طول ۲۴ ساعت به طور ميانگين ۹ تا ۱۰ ساعت مي‌خوابد.

راهكارهاي درمان بي خوابي كودكان

براي پي بردن به دلايل اصلي بي خوابي كودك، بايد بر اساس الگوهاي زندگي توسط مشاوره كودك تحليل شود. روانشناس كودك با برطرف كردن ريشه هاي مشكل زا، خواب راحت را براي كودكتان رقم بزنيد. اما در ادامه برخي از راهكارهاي ابتدايي براي برطرف كردن اين مشكل وجود دارد.

تحرك كافي:

لازم است كودكتان در طول روز به اندازه كافي تحرك و بازي كرده باشد تا شب راحت به خواب برود. بايد تا مي توانيد از تلويزيون و موبايل براي سرگرم كردن كودك پرهيز كنيد. 

محل خواب:

سعي كنيد محل خواب كودك ثابت و بدون تغيير باشد. تغيير مكان خواب باعث احساس ناامني در كودك مي شود. يك چراغ خواب كوچك و موسيقي ملايم براي كودك فراهم كنيد. بالاي سر او باشيد، نوازش كنيد، براي او داستان تعريف كنيد و احساس امنيت و آرامش با خوابيدن را به او هديه دهيد. بسيار بايد به فضاي اتاق خواب دقت شود؛ دماي مناسب، دسترسي به والدين، راحتي تخت خواب و ... اهميت دارند.

الگوهاي رفتاري والدين:

در بسياري از موارد علل بي خوابي كودكان الگوهاي اشتباه رفتاري والدين است. فرزندان به هر حال از والدين الگو مي گيرند. تا ديروقت تلويزيون ديدن، دير شام خوردن، استفاده از موبايل در تختخواب و ... مي تواند باعث آسيب ديدن خواب كودكشود.

توافق با كودك:

درباره ساعت خواب با كودك صحبت كرده و به توافق برسيد. كودك بايد لزوم خوابيدن در ساعت مقرر را درك كند و سر همان ساعت به تخت خواب برود. به هيچ وجه به كودك اجازه بيشتر بيدار ماندن را ندهيد. نه براي تلويزيون، نه براي خوردن شام و حتي نه براي انجام تكاليف. زمان خواب فقط براي خواب باشد.

وقتي خواب آلود است به رختخواب برود:

وقتي حس كرديد كودكتان خواب آلود است او را فورا به تخت خوابش ببريد. از بغل كردن و سرگرم كردن كودك در آن هنگام به هر دليلي پرهيز كنيد. در رخت خواب كنار او بنشينيد و شرايط آرامبخش براي خواب را فراهم كنيد.

براي دريافت مشاوره در زمينه بي خوابي در كودكان مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228  و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.