انواع و راه هاي ورزش ذهن

براي دريافت مشاوره در زمينه ورزش ذهن مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.

ورزش ذهن با توانمند سازي شناختي

به روش هايي كه به طور مستقيم عملكرد مغز را تحت تاثير قرار مي دهند، توانمند سازي شناختي گفته مي شود. انسان ها به طور ذاتي به دنبال پبشرفت و موفقيت هستند. توانمندسازي شناختي به تقويت توانايي­ هاي شناختي افراد در حوزه ­هاي مختلفي نظير توجه، حافظه، كاركردهاي اجرايي، يادگيري و غيره مي پردازد. روش هاي زيادي براي اين منظور استفاده مي شوند؛ كه در يك دسته­ بندي كلي مي­ توان آن ­ها را به دو دسته روش­ هاي زيستي و غيرزيستي تقسيم كرد.

روش­ هاي توانمندسازي زيستي

با استفاده از ابزارهايي امواج مغزي را دستكاري كرده و بر برخي انتقال دهنده هاي عصبي (مثل دوپامين) تاثير مي گذارند. يكي از مطرح­ ترين روش­ هاي توانمندسازي زيستي نوروفيدبك و تقويت­ كننده­ هاي دارويي مي باشد.

روش­ هاي توانمندسازي غيرزيستي

در روش ­هاي توانمندسازي غيرزيستي با مجموعه اي از تمرين­ هاي استاندارد و تكاليف تكراري، كاركردهاي شناختي مغز را تقويت مي­ كنند. مهم­ترين اين روش ­ها برنامه­ هاي ذهن­ آگاهي، بازي­ هاي هدفمند و برنامه­ هاي آموزش شناختي است. روش هاي توانمندسازي غير زيستي مي ­توانند كاركردهاي شناختي افراد را به ميزان قابل­ توجهي تقويت كنند. مزيت اين روش ها نسبت به روش­ هاي زيستي، نداشتن هر گونه عارضه جانبي است. همچنين دسترسي و اجراي اين روش ها آسان تر از روش هاي زيستي مي باشد.

انواع روش هاي توانمند سازي شناختي

بري ورزش ذهن از طيف وسيعي از روش ها نظير برنامه هاي روان شناختي، روش هاي دارويي، روش هاي آزمايشگاهي استفاده مي كنند. متناسب با شرايط متقاضي يكي از اين روش ها پيشنهاد مي شود. در ادامه به تشريح برخي از اين روش ها پرداخته ايم:

نوروفيدبك

درمان نوروفيدبك مشتقي از بيوفيدبك است. تمركز نوروفيدبك بر مغز و سيستم اعصاب مركزي است و به كاربران امكان مي دهد تا بتوانند ريتم هاي مغزي شان را تعديل كنند. اين روش در درمان اختلال كمبود توجه _ بيش فعالي، افسردگي، اختلالات اعتيادي و صرع استفاده مي شود. به علاوه براي افراد سالم نيز استفاده مي شود. در واقع اين روش بر توانمندسازي شناختي تمركز دارد و با تنظيم امواج آلفا در بسياري از موارد به بهبود قابليت هاي شناختي آن ها كمك مي كند.

ذهن آگاهي

ذهن آگاهي زير مجموعه اي از تمرين هاي مراقبه را در بر مي گيرد. منظور از ذهن آگاهي شيوه خاصي از توجه به لحظه اكنون به همراه پذيرش و عدم قضاوت است كه بر تجارب اينجا و اكنون اشاره دارد. مزاياي اين روش در حوزه سلامت به خصوص در كاهش اضطراب و افسردگي، كاهش مصرف الكل و مواد مخدر به اثبات رسيده است. براي افراد سالم نيز آموزش ذهن آگاهي تاثير به سزايي در بهبود توجه و حافظه فعال دارد. همچنين باعث بهبود بازداري شناختي، پردازش ديداري _ فضايي، كاركردهاي اجرايي و انعطاف پذيري شناختي در افراد مي شود. در حقيقت ذهن آگاهي با كاهش آشفتگي ذهني تاثير مي گذارد.

بازي هاي هدفمند

برخي بازي­ هاي ويدئويي منجر به بهبود معنادار سرعت پردازش اطلاعات، توجه پايدار، حافظه فعال ديداري- فضايي، انعطاف­پذيري شناختي، حافظه ديداري فوري و تأخيري، هماهنگي ديداري- حركتي و توانايي ديداري- فضايي مي ­شوند. اين بازي ها مي توانند هر دو بعد شناختي و هيجاني را در يادگيري تحت تاثير قرار دهند. بازي ها با توجه به علاقه يا نيازهاي شناختي فرد انتخاب مي شوند و انگيزه او را براي يادگيري بالا مي برند.

برنامه هاي آموزش شناختي

برنامه هاي آموزش شناختي يكي ديگر از روش هاي مورد استفاده براي توانمند سازي شناختي است. به مجموعه اي از برنامه ها كه شامل تمرين ها، تكاليف استاندارد و هدايت شده است كه هر كدام به منظور هدف آموزشي خاصي تدوين مي شوند. اين تمرين ها مي تواند به صورت مداد_ كاغذي يا كامپيوتري باشد. كاركردهاي شناختي گسترده اي شامل توجه، حافظه، سرعت پردازش، مهارت ديداري_ فضايي، استدلال، حل مسئله و يادگيري را تقويت مي كند.

در واقع اين برنامه ها مي توانند عملكرد فرد را در يك حوزه شناختي خاص بهبود دهند يا حداقل در همان سطح موجود حفظ كنند كه براي سالمندان مفيد است. اين روش اگر به صورت گروهي انجام شود تاثير بيش تري خواهد داشت. در واقع در برنامه هاي گروهي اين فرصت را به افراد مي دهد تا با ساير هم گروهي هاي خود مهارت هاي حل مسئله و راهبردهاي شناختي ديگر را تمرين كنند. به علاوه انگيزش و خودكارآمدي را در آن ها افزايش مي دهد.

برنامه هاي تحريك ذهني

به فعاليت هايي كه تحريك كننده ذهني هستند، اشاره دارد. به عنوان مثال فعاليت هاي روزمره اي مانند مطالعه كردن، موسيقي و شطرنج، پازل يا جدول ها از جمله اين فعاليت ها هستند. برنامه هاي تحريك ذهني به اندازه برنامه هاي آموزش شناختي باعث تقويت و بهبود عملكرد شناختي افراد مي شوند.

هنر درماني

هنر درماني براي افرادي كه دچار اختلال استرس پس از سانحه شده اند يا در بيان احساسات خود مشكل دارند مي تواند مفيد واقع شود. اثر بخشي اين روش به خصوص در مورد نظاميان موفقيت آميز بوده است. سربازان و نظاميان به خاطر ترس ها و تجربياتشان راهي براي بيان احساسات پيدا نمي كنند. هنر درماني فرايند گفتار و زبان را در مغز تقويت مي كند.

ساختن ماسك چهره است كه به واسطه آن زخم هاي نامرئي ناشي از آسيب شديد رواني خود را به صورت چهره اي نمايان مي سازند. ساختن ماسك چهره به افراد تروما ديده اجازه مي دهد كه عينيت تروماي خود را درك كنند و به آن پي ببرند در واقع به آن ها كمك مي كند تا از تصاوير مزاحم و فراموش نشدني كه به دليل واقعه ايجاد شده است رهايي يابند. در ابتدا اين فرآيند برايشان ترسناك است ولي به آن ها كمك مي كند كه به آسيب به عنوان يك ماسك نگاه كنند نه به عنوان يك زخم يا آسيب دروني بنابراين تجربه استرس كاهش پيدا مي كند.

براي دريافت مشاوره در زمينه ورزش ذهن مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.