ماساژ كودك چه فوايدي دارد؟ بسياري از پزشكان به مادران توصيه مي‌كنند نوزاد و كودك خود را ماساژ دهند؛ اما برخي از مادران به خصوص مادراني كه براي اولين بار بچه دار شده‌اند از روش‌هاي صحيح اين كار اطلاع ندارند. ماساژ تأثيرات قابل توجهي بر ارتقاء سلامتي، رشد مهارت‌هاي كودك و افزايش سرعت رشدي او مي‌گذارد. به علت ظرافت‌هاي بدن كودك و حساسيت بالاي او، لازم است مادران شيوه‌هاي مشخص و صحيحي را براي ماساژ بدن كودك خود به كار بگيرند. صبر و حوصله ماساژ دهنده و استفاده از حوله و روغن مخصوص و انتخاب زمان مناسب براي ماساژ حتما بايد مورد توجه قرار گيرد. در اين مقاله درباره روش‌هاي ماساژ كودك صحبت خواهيم كرد. پيش از آن توصيه مي‌كنيم مقاله مراقبت از نوزاد يك ماهه را مطالعه كنيد.
منبع: ماساژ كودك | آموزش كامل روش هاي ماساژ كودك
مزاياي ماساژ كودك
ماساژ مزاياي بسياري براي كودك دارد. ماساژ بر شرايط جسمي، كمك به بهبود بيماري‌ها، و شرايط رواني كودك اثر مي‌گذارد. ماساژ دادن باعث بهبود گردش خون مي‌شود و در نتيجه پوست كودك شاداب تر خواهد شد. ماساژ دادن سيتم ايمني بدن را تقويت كرده و دردهاي مزمن را كاهش مي‌دهد. اكثر كودكاني كه در نوزادي ماساژ داده شده اند، كمتر گريه مي‌كنند و در برابر بيماري ها مقاوم تر هستند. اين كار به محكم تر شدن عضلات و مفاصل نيز كمك مي‌كند.
با انجام ماساژ، دستگاه گوارش تقويت مي‌شود و فرايند هضم و دفع غذا بهتر مي‌شود. در نتيجه احتمال ابتلا به يبوست، اسهال و قولنج كاهش مي‌يابد. اين كودكان راحت تر به خواب مي‌روند و پس از بيدار شدن سرحال تر هستند. ماساژ دادن به بهبود عملكرد دستگاه تنفسي نيز كمك مي‌كند.
علاوه بر نوزاد، والدين نيز از ماساژ دادن بهره مي‌برند. اين كار باعث احساس لذت و آرامش در والدين مي‌شود و آن ها را نسبت به نوزاد شان حساس تر مي‌كند. والدين در هنگام ماساژ با نوزاد خود تماس چشمي دارند و به همين دليل از واكنش هاي او اگاهي بيشتري به دست مي‌آورند. كودكاني كه ماساژ دريافت مي‌كنند در سلامت خود تجربه‌اي از ارتقا و بهبودي را دارند كه شامل موارد زير است.
- بهبود وضعيت خواب
- كاهش درد كوليك (براي كسب اطلاعات در زمينه كوليك نوزاد كليك كنيد.)
- تقويت سيستم ايمني بدن
- ارتقاء مهارت‌هاي حركتي
- بهبود رشد عقلي كودك
روش ماساژ كودك
براي ماساژ كودك بايد حتما از حوله تميز و روغن مخصوص ماساژ استفاده شود. از آنجايي كه ممكن است بدن كودك به روغن ماساژ حساسيت نشان دهد توصيه مي‌شود يك روز قبل از انجام ماساژ روغن به نقطه كوچكي از بدن كودك زده شود تا علائم حساسيت احتمالي طي اين يك روز بروز پيدا كند.
مادر يا هر كسي كه ماساژ مي‌دهد بايد روي زمين بنشيند و كف پاهاي خود را به هم برساند و فضايي لوزي شكل ايجاد كند. پتوي تميز بين فضاي ايجاد شده و روي پاها قرار مي‌گيرد. كودك بايد لخت شده و به شكلي كه سرش روي پاهاي ماساژ دهنده قرار گيرد، روي پتو خوابانده شود.
بهترين روغن براي ماساژ كودك
بهترين روغن براي ماساژ كودك، روغن‌هاي گياهي است. از روغن‌هايي همچون روغن نارگيل، روغن زيتون و روغن آفتابگردان استفاده كرده و با دست بدن نوزاد را چرب كنيد. اين روغن‌ها حاوي اسيدهاي چرب و ويتامين هستند و براي پوست بسيار مفيد مي‌باشند. استفاده از روغن نارگيل در هندوستان بسيار رايج است. روغن را بر روي پوست نوزاد بريزيد و سپس در جهت خلاف رويش موها ماساژ دهيد تا منافذ پوست بسته نشوند. البته توصيه مي‌شود كه قبل از اين كار، كمي از روغن را بر روي دست يا پاي كودك بريزيد تا از عدم حساست كودك آگاه شويد. از مصرف روغن گردو و فندق خودداري كنيد چرا كه محرك آلرژي هستند.
موقعيت مناسب براي ماساژ كودك
موقعيت نوزاد در هنگام ماساژ بسيار مهم است به طوري كه هم او و هم شما در آن موقعيت راحت باشيد. دماي محيط بايد مناسب باشد. بهترين دما 24 درجه سانتي گراد يا 75 درجه فارنهايت مي‌باشد. دما بايد به گونه اي باشد كه نوزاد بدون لباس دچار لرزش و سرما نشود. براي انجام ماساژ مي‌توانيد روي تخت يا فرش حوله اي بيندازيد تا هم بدن نوزاد اذيت نشود و هم روغن بر روي زمين نريزد. پخش موسيقي و آواز خواندن نيز تاثير بسيار خوبي در هنگام ماساژ مي‌گذارد.
زمان ماساژ كودك
ماساژ كودك بايد در زمان بيداري انجام شود. زماني كه كودك تازه غذا يا شير خورده و زماني كه خواب آلود است زمان مناسبي براي ماساژ دادن نيست. پاسخ مناسب كودك به شروع ماساژ علامتي است كه مي‌گويد آيا ماساژ مي‌تواند ادامه پيدا كند يا نه. وقتي بعد از اولين حركت كودك شروع به گريه يا غر زدن مي‌كند به اين معناست كه براي ادامه ماساژ آمادگي ندارد.
شروع ماساژ
وقتي كودك در موقعيت مناسب قرار گرفت و آماده شروع بود مي‌توان با حركتي نرم ماساژ را آغاز كرد. فشارهاي نرم به نقاط مختلف بدن از بالا به پايين به عنوان حركت آغازين ماساژ مناسب است. ممكن است كودك روي بعضي نقاط حساس باشد و واكنش خوبي نشان ندهد يا اينكه به طور كلي از دريافت ماساژ رضايت نداشته باشد. هر گاه كودك واكنشي رضايت بخش از خود نشان داد مي‌توان ماساژ را آغاز كرد و در غير اين صورت بايد ماساژ را به زمان ديگري موكول كرد.
ماساژ اعضاي بدن كودك
ماساژ بايد با تمركز بر هر يك از اعضاي بدن كودك و به نوبت انجام شود. هر كدام از اعضاي بدن روشي ويژه براي ماساژ دارند كه در ادامه مقاله هر كدام از اين نواحي بررسي مي‌شوند.
1. ماساژ شكم كودك
_دست خود را به صورت عمود بر بدن كودك بگيريد و از زير قفسه سينه به سمت پايين بكشيد. ابتدا با يك دست و سپس با دست ديگر به صورت يك چرخه اين كار را تكرار كنيد.
_پايين شكم و دور ناف را با نوك انگشتان در جهت عقربه‌هاي ساعت ماساژ دهيد.
_دو طرف شكم را از بالا به پايين ماساژ دهيد. اين كار را از يك حركت افقي زير سينه شروع كنيد و در پايين شكم تمام كنيد.
_حركتي نيم دايره را از سمت راست و پايين بدن كودك شروع كنيد و از بالاي ناف به طرف سمت چپ و پايين شكم كودك حركت كنيد.
_پاهاي كودك را به هم بچسبانيد، به طرف شكم به آرامي فشار دهيد، و به سمت راست بچرخانيد. اين كار باعث كمك به خارج شدن گازهاي شكم كودك مي‌شود.
_دستان خود را به صورت افقي روي شكم قرار دهيد و چند بار به طرفين حركت دهيد.
توجه: اگر بند ناف به طور كامل بهبود پيدا نكرده است از ماساژ شكم خودداري كنيد.
2. ماساژ سر و صورت
_سر كودك را بين دستان خود تاب دهيد.
_با نوك انگشتان خود شبيه حركت شامپو زدن پوست سر و جمجمه را ماساژ دهيد. اين كار را روي قسمت نرم بالاي سر انجام ندهيد.
_گوش‌ها را بين انگشت شست و اشاره گرفته و به آرامي مالش دهيد.
_مسيري به شكل قلب را روي صورت كودك از پيشاني تا چانه با هر دو دست از دو طرف ماساژ دهيد.
_شست‌هاي خود را بين ابروهاي كودك قرار دهيد و به دو طرف بكشيد.
_انگشتان شست خود را روي پلك بسته كودك قرار داده و بسيار آرام به سمت دو طرف صورت ماساژ دهيد.
_از روي قوز بيني به سمت گونه‌ها حركت كنيد و ماساژ دهيد.
_با استفاده از نوك انگشتان و در دايره‌هاي كوچك چانه را ماساژ دهيد.
3. ماساژ سينه كودك
_هر دو دست را روي سينه كودك قرار دهيد و از جناغ به سمت شانه‌ها حركت دهيد.
_از محل جناغ حركتي قلبي شكل به سمت شانه‌ها را آغاز كنيد و به سمت مركز سينه دست‌ها را به هم برسانيد.
_حركتي مورب از نزديك لگن كودك به سمت شانه طرف مقابل آغاز كنيد و به سمت لگن برگرديد. اين كار را از هر دو طرف انجام دهيد.
4. ماساژ دست‌هاي كودك
_با يك دست مچ كودك را بالا بگيريد و با دست ديگر ضربات آهسته‌اي به بازوي او بزنيد.
_مچ كودك را با يك دست بگيريد، دست ديگر را دور بازو كودك حلقه كنيد و از شانه‌ها به سمت مچ حركت دهيد.
_كف دست كودك را با هر دو انگشت شست از سمت مچ به سمت انگشتان ماساژ دهيد.
_پشت دست را از مچ به سمت انگشتان ماساژ دهيد. با رسيدن به انگشتان، هر كدام از آن‌ها را به آرامي بكشيد.
_مچ دست را با حركت دايره اي نوك انگشتان خود ماساژ دهيد.
_بازوهاي كودك را بين دو دست خود بغلطانيد.
5. ماساژ پشت
_دستان خود را بر پشت كودك قرار دهيد و از زير گردن تا بالاي باسن حركت دهيد.
_دو طرف نخاع كودك را با دايره‌هاي كوچك به سمت پايين ماساژ دهيد. از فشار مستقيم به نخاع خودداري كنيد.
_شانه‌ها را با حركت‌هاي دايره اي كوچك ماساژ دهيد.
_باسن كودك را با حركت دايره اي بزرگ ماساژ دهيد.
_انگشتان خود را شبيه يك چنگك باز كنيد و به سمت پايين بكشيد.
6. ماساژ پاها
_پاي كودك را از قسمت مچ گرفته و ضربه‌هاي كوچكي به قسمت ران كودك وارد كنيد.
_از قسمت مچ پاي كودك را بلند كرده، دست خود را دور پاي او حلقه كنيد و به سمت پايين بكشيد.
_كف پاي كودك را با حركت انگشت شست از پاشنه به سمت انگشتان ماساژ دهيد.
_روي پا را با دست از بالا به پايين ماساژ دهيد و انگشتان پا را به آرامي بكشيد.
_دور قوزك پا را با دايره‌هاي كوچك ماساژ دهيد.
_پاهاي كودك را به نوبت بين دستان خود گرفته و بغلطانيد.
علاوه بر ماساژ دادن والدين بايد به ديگر نيازهاي فرزندانشان از همان ابتداي تولد توجه كافي داشته باشند. والدين با برنامه ريزي و اتخاذ يك سبك فرزندپروري مناسب به رشد مناسب كودك خود كمك مي‌كنند. براي كسب اطلاعات در زمينه سبك هاي فرزندپروري كليك كنيد.
از جمله اقدمات مورد نياز براي رشد كافي نوزاد توجه به غذاهاي مكمل و نحوه صحيح شيردهي است. براي اطلاع بيشتر از مراقبت‌هاي مورد نياز نوزادان و كودكان مي‌توانيد با متخصصان كودك مشورت نماييد. توصيه مي‌كنيم مقالات مكمل هاي غذايي و شير دادن به نوزاد را مطالعه كنيد.
ماساژ صورت كودك
ماساژ صورت اهميت بسيار زيادي دارد به همين دليل جزئيات آن را مرحله به مرحلع در مبحثي جداگانه شرح داده‌ايم:
1. كشيدن انگشت بر روي پيشاني
انگشتان شست خود را در وسط پيشاني كودك و زير خط رويش موهاي او بگذاريد. انگشتان را به آرامي و به طرف بيرون صورت كودك بكشيد. اين كار را در قسمت‌هاي پايين تر پيشاني نيز ادامه دهيد. انگار كه بر روي پيشاني كودك خط‌هاي فرضي مي‌كشيد.
2. ماساژ دادن شقيقه
انگشتان شست تان را در بالاي ابروهاي نوزاد بگذاريد و آن‌ها را از وسط پيشاني به سمت شقيقه‌ها بكشيد. مي‌توانيد اين حركت را كمي محكم تر انجام دهيد. در انتهاي اين ماساژ، شقيقه‌ها را به صورت چرخشي ماساژ دهيد.
3. ماساژ گونه
انگشت‌هاي شست خود را بر روي استخوان‌هاي بيني قرار دهيد و آن‌ها بر روي استخوان بالاي گونه و به سمت بيرون صورت بكشيد. انگشت شستتان را بر روي دو طرف پره‌هاي بيني بگذاريد و آن‌ها را به آرامي در قسمت پايين استخوان گونه و به سمت خارج صورت ماساژ دهيد.
4. ماساژ بالاي لب
انگشت‌هاي شست را بر روي فرو رفتگي قسمت بالايي لب نوزاد بگذاريد و به آرام و به صورت چرخشي ماساژ دهيد. اين حركت را به سمت خارج صورت پيش ببريد و در مسير خط فك كه قابل لمس مي‌باشد پيش برويد. در انجام ماساژ صورت نوزاد، رضايت فرد ماساژدهنده بسيار مهم است و لازم است كه فرد به تاثير مثبت عمل خود بر روي نوزاد اعتقاد داشته باشد.
5. ماساژ پايين لب
انگشتان شست خود را بر روي قسمت مركزي لب پاييني نوزاد بگذاريد و با انجام حركت چرخشي، اين ناحيه را ماساژ دهيد. سپس انگشت‌هاي خود را به ارامي از هم دور كنيد و بر روي خط فك پاييني و به سمت ناحيه خارجي صورت پيش برويد.
6. ماساژ دادن گوش
لبه بيروني بالاي گوش را ميان انگشت شست و سبابه بگيريد و آن را به آرامي فشار دهيد. ماساژ را با حركات چرخشي كوچك و به سمت لبه بيروني نرمه گوش ادامه دهيد.
7. ماساژ دادن چانه
از وسط چانه شروع كنيد و گوشت و نرمي چانه را در ميان انگشت شست و سبابه بگيريد و به آرامي بچرخانيد. اين حركت را در مسير خط فك پايين تا گوش ادامه دهيد. در طرف ديگر چانه نيز اين حركت را انجام دهيد. سپس به طور هماهنگ، با انگشتان خود دو طرف چانه را به آرامي نيشگون بگيريد.
توجه به خلق و خوي نوزاد
اگر نوزاد يا خودتان بي حوصله هستيد لزومي در انجام ماساژ نيست. اگر با گريه و بدخلقي نوزاد مواجه شديد از انجام آن صرف نظر كنيد. همچنين لازم نيست كه هربار تمام بدن كودك را ماساژ دهيد. به خواسته ي او توجه كنيد. گاهي مواقع تنها ماساژ يك بخش از بدن همچون پاها كافي است.
نكات مهم براي ماساژ نوزاد
_سطحي كه كودك را روي آن ماساژ مي‌دهيد نبايد آنقدري نرم باشد كه نوزاد در ان فرو رود.
_وقتي كه نوزاد تازه غذا خورده است او را ماساژ ندهيد چرا كه باعث استفراغ مي‌شود. ماساژ نوزاد در هنگام گرسنگي نيز باعث بي‌قراري او مي‌گردد.
_از ماساژ كودكي كه بيمار است و تب دارد خودداري كنيد. در اين شرايط بهتر است كه او را در آغوش بگيريد.
_زمان و طول مدت ماساژ بايد به خواسته نوزاد باشد. در صورتي كه او تمايلي به ماساژ نشان نمي‌دهد براي انجام آن اصرار نكنيد.
سخن آخر
نوزاداني كه مورد نوازش والدين قرار مي‌گيرند و از ماساژ بهره‌مند مي‌شوند، خلق و خوي آرام‌تري در سال‌هاي بعدي پيدا مي‌كنند. تربيت كودكان از همان دوران نوزادي و از بدو تولد اهميت دارد. بنابراين لازم است والدين علاوه بر توجه به نيازهاي اوليه نوزاد، نيازهاي رواني او را نيز تأمين كنند و در جهت ايجاد سبك دلبستگي مناسب در فرزند خود تلاش كنند. براي آگاهي از نحوه صحيح تربيت فرزند در سنين مختلف مي‌توانيد از راهنمايي‌هاي مشاوره كودك بهره‌مند شويد.
براي دريافت مشاوره در زمينه مراقبت از كودك و تربيت فرزند مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.