يكي از اختلالات شايع هنگام خواب، آپنه خواب يا وقفه تنفسي در خواب است. اختلال آپنه خواب مي تواند باعث به هم خوردن چرخه خواب و بيداري فرد شده و تاثير زيادي روي عملكرد روزمره اش بگذارد. آپنه خواب در بيماران قلبي مي تواند باعث مرگ ناگهاني در طول خواب شود. اختلال در خواب باعث مي شود فرد در طول روز احساس خستگي كرده و بازدهي لازم را نداشته باشد. از طرفي كم خوابي بر خلق فرد نيز تاثير مي گذارد. آپنه خواب در هر سني مي تواند رخ دهد. در اين مقاله درباره نشانه ها، عوارض و درمان آپنه خواب پرداخته ايم.
براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات خواب و بي خوابي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
آپنه خواب چيست؟
آپنه خواب يك اختلال جدي در خواب است كه در آن تنفس مكررا متوقف و مجدد شروع مي شود. هر دوره آپنه خواب 10 تا 30 ثانيه طول مي كشد. توقف تنفس مي تواند حتي تا صدها بار در خواب تكرار شود. شخص ممكن است با احساس خفگي و نفس تنگي به طور مكرر از خواب بيدار شود. افرادي كه به اختلال آپنه خواب مبتلا هستند، حتي اگر يك شب خواب كامل داشته باشند باز هم احساس خستگي خواهند كرد. آپنه خواب يكي از دلايل بي خوابي است براي اطلاع بيشتر كليك كنيد.
انواع آپنه خواب
آپنه خواب به دو صورت معم.لا رخ مي دهد:
آپنه انسدادي: آپنه انسدادي شايع ترين شكل وقفه تنفسي در خواب است و هنگامي اتفاق مي افتد كه عضلات گلو در حالت آرامش قرار دارد و بافت نرم پشت گلو راه تنفس را مسدود مي كند.
آپنه مركزي خواب: آپنه مركزي زماني اتفاق مي افتد كه مغز سيگنال ها و دستورات لازم را براي عضلات كنترل تنفس، ارسال نمي كند.
علائم آپنه خواب
علائم و نشانه هاي آپنه انسدادي و مركزي تقريبا با هم يكسان است و گاهي اوقات تعيين نوع آن مشكل مي شود. شايع ترين علائم و نشانه هاي آپنه انسدادي و مركزي عبارت اند از:
- خر و پف با صداي بلند
- وقفه هاي تنفسي در طول خواب كه توسط اطرافيان گزارش مي شود
- نفس نفس زدن در طول خواب
- بيدار شدن با دهان خشك
- سردرد صبحگاهي
- بي خوابي و مشكل در خواب
- خواب بيش از حد در طول روز
- مشكل در توجه و تمركز در طول روز
- تحريك پذيري بالا
خر و پف با صداي بلند معمولا يك مشكل جدي را نشان مي دهد اما لزوما آپنه خواب نيست. اگر برخي از اين علائم يا هر مشكلي مربوط به خوابيدن داريد، حتما به پزشك مراجعه كنيد.
علل آپنه خواب انسدادي
آپنه انسدادي زماني اتفاق مي افتد كه به دليل انسداد مسير تنفسي، فرد نمي تواند هوا را به ميزان كافي دريافت كند؛ در نتيجه سطح اكسيژن در خون پايين مي آيد. مغز در اين حالت به دستگاه تنفسي هشدار مي دهد و فرد را از خواب بيدار مي كند تا دوباره بتواند راه تنفس خود را باز كند. اين بيداري معمولا خيلي كوتاه بوده و به ياد آورده نمي شود. انسداد راه تنفسي به دليل مشكل در لوزه هاي بزرگ، بافت بيش از حد در مسير تنفس و زبان بزرگ ايجاد شود.
علل آپنه خواب مركزي
آپنه مركزي كمتر رايج است و علت آن، اختلال عملكرد مغز در ارسال پيغام به عضلات تنفسي است. اختلال عملكرد مغزي مي تواند به دليل عفونت يا سكته ايجاد شده باشد. اين حالت باعث مي شود فرد مدت كوتاهي براي نفس كشيدن تلاش نكند. در نتيجه بيداري به همراه نفس تنگي اتفاق مي افتد كه باعث اختلال در خوابيدن مجدد يا ماندن در خواب مي شود.
عوامل خطر و عوامل ايجاد كننده آپنه خواب
وقفه تنفسي در خواب مي تواند براي هر كسي، حتي كودكان اتفاق بيفتد اما عوامل خاصي هستند كه باعث افزايش خطر ايجاد وقفه هاي تنفسي مي شوند.
عوامل موثر در ايجاد آپنه انسدادي خواب:
- اضافه وزن: چاقي به ميزان زيادي خطر آپنه خواب را افزايش مي دهد. رسوبات چربي در اطراف راه هوايي فوقاني مي تواند تنفس شما را مختل كند.
- اندازه دور گردن: افرادي كه گردن زخيم دارند ممكن است راه هوايي تنگ تر داشته باشند.
- راه هوايي محدود: ممكن است شما داراي گلوي باريك باشيد. لوزه ها و گرفتگي بيني مي تواند راه هاي هوايي را به ويژه در كودكان مسدود كند.
- مرد بودن: مردان حدود دو تا سه برابر بيشتر از زنان احتمال وقفه هاي تنفسي را در خواب تجربه مي كنند. با اين حال زنان در صورت اضافه وزن، خطر ابتلا به اين بيماري را افزايش مي دهند. همچنين بعد از يائسگي نيز خطر ابتلا بيشتر مي شود.
- افزايش سن: با افزايش سن خطر ابتلا به اين بيماري افزايش پيدا مي كند.
- الكل و دارو هاي آرام بخش: اين دارو ها عضلات گلو را آرام مي كنند و مي تواند آپنه خواب انسدادي را تشديد كند.
- سيگار كشيدن: سيگاري ها سه برابر بيشتر از كساني كه سيگار نمي كشند، آپنه انسدادي را تجربه مي كنند. سيگار كشيدن مي تواند مقدار التهاب و نگهداري مايعات را در راه تنفسي افزايش دهد.
عوامل موثر در ايجاد آپنه مركزي خواب:
- سن بالا: با افزايش سن خطر ابتلا به آپنه انسدادي افزايش پيدا مي كند.
- مرد بودن: آپنه مركزي خواب در مردان بيشتر از زنان اتفاق مي افتد.
- اختلالات قلبي: داشتن نارسايي هاي احتقاني قلب مي تواند خطر ابتلا را افزايش دهد.
- دارو هاي مسكن و آرام بخش: دارو هاي با تجويز طولاني مدت مثل دارو هاي ضد افسردگي و متادون خطر آپنه مركزي خواب را افزايش مي دهند.
- سكته مغزي: با داشتن تجربه سكته مغزي، خطر آپنه مركزي خواب در معرض افزايش قرار مي گيرد.
عوارض جانبي آپنه خواب
خستگي روزمره:
بيداري هاي مكرر مربوط به آپنه خواب باعث مي شود خواب طبيعي مختل شود و موجب خواب آلودگي در طول روز بشود. همچنين تمركز شما را در هنگام كار دچار اختلال مي كند و باعث افزايش احتمال خطر در هنگام رانندگي يا كارهاي حساس مي شود.
كودكان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممكن است در مدرسه به مشكل برخورد كنند يا مشكل رفتاري داشته باشند.
فشار خون بالا و مشكلات قلبي:
سقوط ناگهاني سطح اكسيژن خون در طول وقفه هاي تنفسي خواب، مي تواند باعث افزايش سطح فشار خون و سيستم قلبي عروقي را تحت فشار مي گذارد.
آپنه انسدادي خواب ممكن است خطر ابتلا به حمله قلبي، سكته مغزي و ضربان قلب غير طبيعي را افزايش دهد. اگر فرد دچار بيماري قلبي باشد، آپنه خواب مي تواند منجر به مرگ ناگهاني در خواب شود.
ديابت نوع دو :
آپنه خواب، باعث بالا رفتن خطر افزايش ابتلا به انسولين و ديابت نوع دو مي شود.
اختلالات سوخت و ساز:
اختلالاتي شامل فشار خون بالا، سطح كلسترول غير طبيعي و قند خون بالا و اختلالاتي كه به بيماري هاي قلبي مربوط است مي تواند تحت تاثير آپنه خواب ايجاد شود.
راه هاي پيشگيري و درمان
درمان سنتي نوعي ماسك به نام CPAP است كه سعي مي كند هنگام قطع تنفس، به فرد اكسيژن وارد كند. اما اين روش سنتي و معمولا آزار دهنده است. برخي داروها نيز هستند كه مزاياي مشابهي دارند اما در اينجا چند درمان و روش رفتاري جايگزين براي كاهش علائم آپنه خواب ذكر خواهيم كرد:
حفظ وزن سالم:
معمولا افراد داراي آپنه خواب، اضافه وزن نيز دارند. چاقي مي تواند خطر انسداد مجاري تنفسي را افزايش دهد و تنفس شما را به طور ناگهاني هنگام خواب قطع كند. كاهش وزن براي اين افراد بسيار حياتي است.
ورزش:
ورزش منظم و هوازي مي تواند سطح انرژي شما را افزايش دهد، قلب شما را تقويت كند و آپنه خواب را بهبود ببخشد. يوگابه طور خاص مي تواند توانايي تنفسي شما را بهبود ببخشد و جريان اكسيژن را تقويت كند. آپنه خواب با كاهش سطح اكسيژن در خون همراه است. يوگا سطح اكسيژن در خون را با تمرينات مختلف تنفسي افزايش داده و باعث كاهش ميزاناختلالات خواب شما مي شود.
حالت خواب:
تغييرات هرچند كوچك در وضعيت خواب شما، مي تواند علائم آپنه خواب را تقويت كند و استراحت شبانه شما را بهبود ببخشد. بيش از نيمي از موارد آپنه خواب از موقعيت و حالت خواب شما تاثير مي گيرد. حالت خواب شما به پشت خروپف شما را افزايش مي دهد و مسير هاي هوايي را مسدود مي كند. در برخي از موارد خوابيدن به طرفين مي تواند به تنفس طبيعي شما كمك كند.
از مرطوب كننده استفاده كنيد:
دستگاه هاي رطوبت ساز مي تواند به آپنه خواب شما كمك كند. هواي خشك مي تواند سيستم تنفسي را تحريك كند. اين دستگاه ها رطوبت و اكسيژن هوا را افزايش داده و تنفس شما را راحت تر مي كند. اضافه كردن روغن استوخودوس، اكاليپتوس يا نخود فرنگي مي تواند ضدالتهاب و تسكين كننده سيستم تنفسي باشد.
ممنوعيت مصرف الكل و سيگار:
تغييرات در سبك زندگي مي تواند سلامت شما را بهبود ببخشد و خواب شما را بهتر كند. الكل، عضلات گلو را كنترل مي كند كه مي تواند باعث خروپف شود و چرخه خواب شما را مختل كند. همچنين باعث التهاب و تورم لوله هاي تنفسي شما مي شود.
استفاده از تنباكو اثرات مشابه با الكل دارد و باعث تورم و التهاب راه هاي هوايي شما مي شود و وقفه هاي تنفسي شما در خواب را افزايش مي دهد. ترك سيگار و ترك مصرف الكل در روند بهبودي تاثير به سزايي دارد.
براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات خواب و بي خوابي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
خدمات مركز مشاوره تلفني خانواده هنر زندگي
مركز مشاوره روانشناسي تلفني خانواده هنر زندگي با بهره مندي از كادر مجرب خدمات خود در زمينه مشاوره تلفني خانواده با موضوعاتي شامل مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره پيش از ازدواج، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره دوستي دختر و پسر، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره دوستي‌هاي پيش از ازدواج، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره دوران نامزدي، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره اعتياد، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره همسريابي مشاوره خانواده تلفني با موضوع مشاوره ازدواج، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره زندگي مشترك، مشاوره تلفني خانواده با موضوع مشاوره جنسي