هوش هيجاني به انسان براي برقراري يك رابطه قوي، موفقيت در تحصيل و كار و رسيدن به اهداف زندگي كمك مي‌كند. احساسات و عواطف، نقش مهمي در كيفيت زندگي شخصي ايفا مي‌كنند. اين كه بدانيم چطور احساساتمان را كنترل كنيم و يا به درستي آنها را ابراز كنيم، مخصوصا در مواقعي كه تحت فشار هستيم، اهميت زيادي دارد. هوش هيجاني، به ما كمك مي‌كند تا در مقابل پيچيدگي‌هاي زندگي در قرن بيست و يك، تصميمات بهتري بگيريم. در واقع به فرد در مديريت رفتار و روابط كمك مي‌كند. پژوهشگران روش‌هايي براي افزايش و اندازه گيري هوش هيجاني ارائه داده‌اند كه در اين مقاله با هم مرور خواهيم كرد.
براي دريافت مشاوره در زمينه راهكارهاي تقويت هوش هيجاني مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
هوش هيجاني
هوش هيجاني، مجموعه گسترده‌اي از مهارت‌هاي اجتماعي و خصوصيات فردي و بين فردي را در بر مي‌گيرد؛ كه شامل توانايي شناخت و مديريت احساسات خود، تشخيص و درك هيجان‌هاي ديگران، مديريت ارتباط با ديگران، خود انگيزشي، خوش بيني در مواجهه با موانع و رسيدن به اهداف مي‌شود.
كاربرد هوش هيجاني
افراد داراي هوش هيجاني بالا در زمينه‌هاي زير بهتر عمل مي‌كنند:
- ايجاد انگيزه و پشتكار در فرد در موقعيت‌هاي دشوار
- توانايي كنترل رفتارهاي تكانشي
- كنترل و تنظيم هيجانات و توانايي به تاخير انداختن آنها
- جلوگيري از غلبۀ استرس بر قدرت تفكر
- قدرت همدلي با ديگران
- تشخيص، درك و مديريت احساسات خود
- تشخيص، درك و تأثيرگذاري بر احساسات ديگران
مولفه‌هاي اساسي در هوش هيجاني
هوش هيجاني بالا به افراد كمك مي‌كند كه سه مولفۀ اساسي در هيجان يعني شناخت، فيزيولوژي و رفتار را به طور موفقيت آميزي با يكديگر تلفيق كنند. در ادامه به بررسي مولفه‌هاي هوش هيجاني مي پردازيم:
1. خودآگاهي در هوش هيجاني
اولين قدم براي افزايش هوش هيجاني، خودآگاهي و خودشناسي است. اين توانايي به افراد كمك مي‌كند تا بتوانند زندگي خود را بهتر هدايت كنند و تصميم گيري‌هاي معقول تري داشته باشند. بنابراين در انتخاب رشته تحصيلي، شغل و همسر بهتر عمل مي‌كنند؛ چون متناسب با روحيات خود، علايق و خودآگاهي مي‌باشد. قدرت تنظيم احساسات كه بر خودآگاهي متكي است اين قابليت را به فرد مي‌دهد كه در موقعيت‌هاي پر استرس و تحت فشار آرامش خود را حفظ كند و توانايي مقابله با ناكامي‌ها و شكست‌ها را داشته باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه خودشناسي و مهارت تصميم گيري كليك كنيد.
2. خودتنظيمي
خودتنظيمي به توانايي كنترل و جهت دهي انگيزه‌هاي لحظه‌اي و رفتار خود در وضعيتي كه تحت فشار هستيم گفته مي‌شود. در حقيقت مهارتي است كه به افراد كمك مي‌كند تا احساسات خود را به صورت مناسب و جامعه پسند نشان دهند و كنترل بيشتري بر عصبانيت، ناراحتي و ترس خود داشته باشند.
3. انگيزش
اميد به آينده و تلاش براي رسيدن به اهداف از مؤلفه‌هاي اساسي هوش هيجاني است كه نقش زيادي در پيشرفت و شكوفايي فرد در زندگي بازي مي‌كند. هوش هيجاني عامل زير بنايي براي رسيدن به پيشرفت است. افراد با هوش هيجاني بالا از انگيزه و اعتماد به نفس بيشتري براي تمركز روي اهداف خود برخوردار هستند. پس به فرد كمك مي‌كند روي اهداف خود تمركز كند و بهتر بتواند بر ناكامي‌ها غلبه كند.
4. همدلي از مؤلفه‌هاي هوش هيجاني
همدلي به توانايي انسان در شناسايي و درك احساسات ديگران گفته مي‌شود به طوري كه بتوان احساس آنها را هنگام مواجهه با تجربه‌ها و موقعيت‌هاي مختلف درك كرد. همدلي توانايي است كه بر هوش هيجاني متكي است و به نوعي مهارت ارتباط با مردم است. افرادي كه از همدلي بيش تري برخوردار هستند به نيازها و خواسته‌هاي ديگران بيشتر توجه نشان مي‌دهند.
5. مهارت اجتماعي و حفظ روابط
مهارت اجتماعي به توانايي برقراري روابط صميمي با ديگران و استفاده از آن در جهت دستيابي به اهداف گفته مي‌شود. هوش هيجاني بالا با محبوبيت و اثربخشي بين فردي همراه است در واقع به برقراري ارتباط موثر با ديگران در موقعيت‌هاي اجتماعي، رهبري كردن، توانايي مذاكره در اختلاف‌ها و كار گروهي كمك مي‌كند. با آگاهي و مديريت هيجان‌هاي خود بهتر مي‌توانيم با ديگران روابط پايدار داشته باشيم. وقتي بتوانيم احساسات ديگران را درك كنيم حل كشمكش‌ها يا پيشگيري از بروز آنها بسيار ساده‌تر خواهد شد.
6. سلامت جسمي و رواني در هوش هيجاني
توانايي مديريت استرس ارتباط نزديكي با هوش هيجاني دارد. آگاهي از احساسات خود و واكنش مناسب نسبت به استرس مي‌تواند سلامت جسمي را تضمين كند. همچنين هوش هيجاني بالا با نگرش مثبت و اميدوراي نسبت به آينده همراه است و به كاهش اضطراب، جلوگيري از افسردگي و نوسانات خلق كمك مي‌كند.
ضرورت آموزش در كودكي
تقويت هوش هيجاني كودكان با الگو قرار دادن مهارت‌هاي هيجاني پدر و مادر صورت مي‌گيرد. تقويت آن در كودكان باعث مي‌شود كه بهتر بتوانند احساسات خود را مديريت كنند. در واقع اين توانايي به كودك كمك مي‌كند در موقعيت‌هاي تهديد كننده و خطرناك، واكنش مناسب تري داشته باشد، نيازهاي ديگران را بهتر درك كند، با ديگران همدلي كند و حس مسئوليت پذيري بالاتري داشته باشد. براي كسب اطلاعات در زمينه هوش هيجاني كودك كليك كنيد.
يادگيري و حافظه نيز تحت تأثير هيجان‌ها قرار دارد؛ پس هوش هيجاني بالا به كودك كمك مي‌كند كه به استعدادها و توانايي‌هاي خود پي ببرد و آنها را شكوفا كند. ابراز مناسب احساسات به كاهش مشكلات رفتاري در كودك منتهي مي‌شود در نتيجه كودكان براي رويارويي با نسائل زندكي آماده مي‌شوند. اين كودكان توانايي بيشتري براي تمركز بر مشكل و استفاده از مهارت حل مسئله دارند كه موجب افزايش توانايي‌هاي شناختي آنان خواهد شد. براي شناسايي استعدادهاي فرزندتان و تقويت هوش هيجاني در كودكان مي‌توانيد از مشاوره كودك كمك بگيريد.
عوامل تاثيرگذار در بهبود هوش هيجاني
فرصت حياتي براي شكل گيري هوش هيجاني در سال‌هاي اوليه زندگي است ولي اين توانايي به صورتي محدودتر در طول عمر ادامه مي‌يابد. در ادامه به بررسي برخي از عوامل تقويت اين توانايي مي پردازيم:
1. آگاهي از احساسات
وقتي كه ما سعي مي‌كنيم احساسات و عواطف خود را ناديده بگيريم، در واقع كنترل آنها مشكل‌تر خواهد شد پس بهتر است احساسات خود را بشناسيد، محرك‌هايي كه احساسات را در شما ايجاد مي‌كنند را شناسايي كنيد و براي مقابله با آنها راهكارهايي پيدا كنيد. هنگامي كه احساس منفي به موضوعي داريد آرامش خود را حفظ كنيد و به اين فكر كنيد كه چرا اين تجربه را داريد.
2. ذهنيت تحليلي
سعي كنيد محيط اطراف خود را تحليل كنيد. به رفتارها، كنش‌ها و حالات چهره ديگران توجه كنيد. براي اين كه درك روشن تري از احساسات ديگران داشته باشيد خودتان را به جاي آنها بگذاريد و ببنيد در آن شرايط خاص چه احساسي خواهيد داشت؛ تا بتوانيد ديدگاه ديگران را بهتر درك كنيد.
3. توجه به نيازها
هوش هيجاني به افراد كمك مي‌كند تا بتوانند نيازها و خواسته‌هاي خود را طبق اولويت بندي و سلسله مراتب اهميت پيگيري كنند. وقتي نيازهاي اوليه و اساسي بر طرف شوند مي‌توان به نيازهاي رده بالاتر پرداخت. سعي كنيد نيازهاي اساسي خود در زندگي را شناسايي كنيد و بر اساس آن اهداف واقع بينانه و دست يافتي براي خود تعيين كنيد.
4. توجه به علايق
آگاهي از علايق به شما در راه رسيدن به خواسته‌ها كمك مي‌كند در واقع داشتن علاقه و اشتياق در فرد مي‌تواند الهام بخش تلاش بيشتر براي تحقق اهداف باشد و او را در اين مسير هدايت كند. اين اشتياق مي‌تواند تمام حوزه‌هاي زندگي انسان را در بر بگيرد و به عنوان محرك در زندگي عمل كند.
5. خوش‌بيني
داشتن نگرش مثبت به زندگي به شما كمك مي‌كند از فرصت‌هايي كه در زندگي داريد براي رسيدن به رشد و شكوفايي خود استفاده كنيد. با اتخاذ نگرش مثبت مي‌توانيد با انگيزه بيشتر در مسير رسيدن به اهداف قدم برداريد.
6. تطبيق‌پذيري
گاهي در زندگي نياز داريم كه مسير خود را تغيير دهيم و از نو شروع كنيم. وقتي يك راهكار نتيجه بخش نيست سعي كنيد به دنبال بررسي يك استراتژي جديد باشيد تا در نهايت بتوانيد بهترين عملكرد را داشته باشيد. سعي كنيد عناصر جديدي را به تفكر و عملكرد خود اضافه كنيد.
7. ميل به پيشرفت خود و ديگران
افراد با هوش هيجاني بالا معمولا به موفقيت‌ها و دستاوردهاي جمعي علاقه دارند. در واقع ميل آنها به رهبري همراه با خوش بيني باعث مي‌شود خود و ديگران را براي داشتن بيش‌ترين بازدهي و بهترين عملكرد هدايت كنند؛ كه خود مي‌تواند به اتحاد و رابطه قوي با ديگران منتهي مي‌شود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه راه‌هاي تقويت هوش هيجاني كليك كنيد.
نشانه‌هاي افرادي كه هوش هيجاني بالايي دارند
1. كنجكاوي در مورد مسائل و آدم‌هاي جديد
افرادي كه هوش هيجاني بالايي دارند در برخورد با افرادي كه به تازگي با آنها آشنا شده‌اند، سؤالات زيادي مي‌پرسند و در مورد آنها كنجكاو هستند. اين افراد ميزان زيادي از همدلي را كه از مؤلفه‌هاي اصلي هوش هيجاني است، درون خود دارند و دوست دارند با ديگران تعامل داشته‌باشند. اين افراد پذيراي احساسات ديگران هستند و سعي مي‌كنند چيزهاي زيادي از آنها بدانند تا به درك بهتري از آنها دست يابند.
2. داشتن توانايي رهبري از نشانه‌هاي هوش هيجاني
تحقيقات و بررسي‌هاي انجام شده نشان مي‌دهد بسياري از رهبران شايسته‌ي دنيا داراي هوش هيجاني بالايي هستند. افرادي كه هوش هيجاني بالايي دارند بهتر مي‌توانند ديگران را رهبري كنند و در مديريت امور و مسائل موفق‌ترند.
3. تمركز بالا
آيا با كوچك‌ترين صدا و يا فكر حواستان پرت مي‌شود؟ افرادي كه هوش هيجاني بالايي دارند، در برابر محرك‌هاي محيطي بسيار مقاومت مي‌كنند و قدرت اين را دارند تا تمام تمركز خود را بر موضوعي خاص بگذارند. كودكاني كه مي‌توانند به راحتي بر درس‌هاي خود متمركز شوند و بازي كردن را به بعد از درس خواندن موكول مي‌كنند، در آينده مي‌توانند به موفقيت بيشتري دست يابند.
4. كمك به ديگران از نشانه‌هاي هوش هيجاني
افرادي كه با حوصله به حرف‌هاي ديگران گوش مي‌دهند، جاي خود را در مترو به ديگري مي‌دهند و به سالمندان كمك مي‌كنند هوش هيجاني بالايي دارند. اغلب انسان‌ها آنقدر براي خود مشغله دارند كه ترجيح مي‌دهند به مسائل خود بپردازند و حوصله‌ي كمك كردن به ديگران را ندارند در اين ميان افرادي كه با وجود مشغله‌هاي خود به فكر ديگران و كمك كردن به آنها هستند، از هوش هيجاني بالايي برخورداند.
براي دريافت مشاوره در زمينه راهكارهاي تقويت هوش هيجاني مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
منبع : هوش هيجاني | كاربرد و عوامل موثر بر هوش هيجاني