اختلالات خوردن و تغذيه‌اي به رفتارهاي نامتناسب و مشكلات پايدار در غذا خوردن مربوط است كه منجر به تغيير در مصرف غذا يا اختلال در جذب غذا مي‌شود. اختلال خوردن نوعي اختلال رواني است كه با عادات غذايي غير طبيعي، بر سلامت جسمي و روان فرد تأثير منفي مي‌گذارد. اين اختلال يك مشكل جدي است كه اگر درمان نشود، در دراز مدت منجر به بروز مشكلات جدي‌تر در آينده و حتي مرگ مي‌شود. به همين دليل در روانشناسي درمان‌هاي به خصوصي مانند روان درماني و درمان شناختي رفتاري براي مبتلايان به اين دسته از اختلالات ابداع شده است. پيشنهاد مي‌كنيم براي كسب اطلاعات بيشتر مقاله روانشناسي را مطالعه كنيد.
منبع: اختلالات خوردن | انواع و درمان اختلالات خوردن
انواع اختلالات خوردن و تغذيه‌اي
1. هرزه خواري
از ويژگي‌هاي هرزه خواري، خوردن مداوم مواد غيرخوراكي و بدون ارزش غذايي است كه حداقل در يك دوره 1 ماهه به طول مي‌انجامد. الگوي خوردن اين افراد متناسب با سن رشدي آن‌ها نيست و با رسوم طبيعي و پذيرفته شده فرهنگ آن‌ها مغاير است. اين افراد معمولا به بيماري‌هاي روده، عفونت‌هاي گوناگون و مسموميت مبتلا مي‌شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلال هرزه خواري كليك كنيد.
2. اختلال نشخوار
در اختلال نشخوار بيمار غذا را مكررا بالا مي‌آورد. غذاي بالا آورده شده دوباره توسط فرد جويده و خورده مي‌شود يا بيرون ريخته مي‌شود. اين شرايط حداقل بايد 1 ماه ادامه پيدا كند تا تشخيص داده شود. بايد توجه داشت اين بالا آوردن غذا به دليل يك بيماري طبي ديگر رخ نداده باشد. اين اختلال در صورتي كه در بزرگسالي هم ادامه داشته باشد ممكن است از نواقص هوشي نشأت گرفته باشد. شروع اختلال نشخوار ممكن است از شيرخوارگي، كودكي، نوجواني يا بزرگسالي باشد. بايد توجه كنيد نشخوار در نوزادي طبيعي بوده و اختلال نشخوار در كودكان بايد با تشخيص متخصص صورت بگيرد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلال نشخوار در كودكان كليك كنيد.
3. اختلال مصرف غذاي اجتنابي، محدود كننده
اختلال محدود كننده در كودكان يكي از انواع اختلالات خوردن است كه با نشانه‌هايي همچون خوددادري كردن از خوردن و يا محدود شدن مصرف غذا همراه است كه با كوتاهي والدين و مراقبين در پرداختن به نيازهاي تغذيه‌اي مرتبط است. اين افراد به صورت آشكار تمايلي به خوردن غذا ندارند. ممكن است نگران عواقب خوردن غذا و يا به طور كلي خصوصيات آن غذا باشند. عموما اين اختلال از شيرخوارگي يا كودكي شروع شده و ممكن است تا بزرگسالي ادامه يابد. نشانه‌هاي اين اختلال افت شديدي را در رشد جسماني و همچنين ايجاد مشكلات اجتماعي را موجب مي‌شود. همچنين اين افراد به شدت وزن خود را از دست مي‌دهند و دچار سوء تغذيه قابل توجه مي‌شوند.
4. بي اشتهايي عصبي
افراد مبتلا به بي اشتهايي عصبي ترس شديدي از چاق بودن دارند. آن‌ها نسبت به سن و وزنشان بسيار كمتر غذا مي‌خورند و وزنشان از حداقل وزن طبيعي بسيار كمتر است. آن‌ها دست به رفتارهايي مي‌زنند كه مانع وزن گيري مي‌شود حتي زماني كه وزنشان بسيار پايين است؛ اين افراد ديد تحريف شده‌اي نسبت به ظاهر بدن خود دارند و در لاغرترين حالت خود را چاق فرض مي‌كنند و شرايط وخيم بدني و وزني خود را كاملا ناديده مي‌گيرند.
كاهش وزن شديد در اين اختلال مي‌تواند به عوارض جانبي خطرناكي از جمله لاغري مرضي و بيماري‌هاي عفوني منجر شود و در موارد حاد به مرگ بيمار بيانجامد. مبتلايان ميزان كالري هر غذايي كه مي‌خورند را به دقت محاسبه مي‌كنند و در اين زمينه دچار وسواس هستند. شروع اختلال مي‌تواند پس از يك واقعه آسيب زا باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه بي اشتهايي عصبي كليك كنيد.
5. پر اشتهايي عصبي از انواع اختلالات خوردن
الگوي خوردن در افراد مبتلا به اختلال پر اشتهايي عصبي در زمان مشخصي از روز است؛ مثلا هر 2 ساعت يك بار دست به پرخوري بارزي مي‌زنند. اين افراد احساس ناتواني شديدي در كنترل خود در برابر غذا خوردن دارند؛ به اين صورت كه در كنترل خود براي توقف غذا خوردن يا حجم و نوع غذا ناتوان هستند. افراد مبتلا به پرخوري عصبي معمولا وزن زيادي اضافه نمي‌كنند چرا كه ورزش‌هاي سنگين انجام مي‌دهند و يا مكررا دست به رفتارهاي جبراني مي‌زنند.
رفتارهاي جبراني شامل تلاش براي تخليه معده از راه استفراغ كردن و يا خوردن داروهاي مسهل مي‌شود. پرخوري و رفتار جبراني معمولا 1 بار در هفته و به مدت بيش از 3 ماه ادامه مي‌يابد. استفراغ كردن زياد و خوردن مسهل تعادل الكتروليت پتاسيم را در بدن مختل مي‌كند و منجر به بروز مشكلاتي نظير از دست رفتن آب بدن، بي‌نظمي ضربان قلب و عفونت‌هاي ادراري مي‌شود. براي اطلاع بيشتر درباره بيماري پرخوري عصبي كليك كنيد.
6. اختلال پرخوري
اين اختلال به گونه‌اي است كه فرد حتي زماني كه گرسنه نيست به خوردن ادامه مي‌دهد تا زماني كه احساس ناراحتي به او دست دهد. اين خوردن در مدت خاصي رخ مي‌دهد (مثلا هر دو ساعت يك بار). فرد در برابر خوردن ناتوان است و نمي‌تواند آن را متوقف كند. اين افراد معمولا بسيار سريع‌تر از حالت طبيعي غذا مي‌خورند. احساس شرم و علائم افسردگي در اين افراد به دليل اضافه وزن زياد، بسيار بالاست. براي اطلاع از علائم و راه‌هاي درمان اختلال پرخوري كليك كنيد.
7. اختلال شب خوري
يكي ديگر از اختلالات خوردن كه موجب اضافه وزن شديد مي‌شود، اختلال شب خوري است كه در آن فرد قبل خواب يا بلافاصله بعد از تلاش براي خوابيدن در نيمه‌هاي شب شروع به غذا خوردن با حجم زياد مي‌كند. اين درحالي است كه ممكن است در وعده‌هاي ديگر غذايي تمايلي به غذا خوردن نداشته‌باشند. اين اختلال معمولا با اختلالات ديگر مانند افسردگي و اختلالات خواب بروز پيدا مي‌كند. فرد مبتلا همواره در حال تلاش براي لاغر كردن است و مدام در تلاش براي حفظ رژيم لاغري خود شكست مي‌خورد. براي اطلاع بيشتر از علائم و راه‌هاي مقابله با اختلال شب خوري كليك كنيد.
پيامدهاي جسماني و رواني اختلالات خوردن
افراد مبتلا به بي‌اشتهايي عصبي اغلب ناخن‌ها و پوست خشك، نازك و شكننده‌اي دارند و بر صورت، بازوها، پشت، گردن و پاهاي آن‌ها موهايي به صورت كرك شروع به رويش مي‌كند. پوست اين بيماران معمولا پريده و سرد و كبود است. بيشتر مبتلايان به بي‌اشتهايي عصبي دچار پوكي استخوان مي‌شوند و به همين دليل اغلب خيلي سريع استخوان‌هايشان مي‌شكند. آن‌ها هميشه احساس ضعف و خستگي و سر گيجه دارند و از كمبود ويتامين بدن رنج مي‌برند. احتمال مرگ به دليل بي‌نظمي‌هاي ضربان قلب در اين بيمارن وجود دارد.
از آسيب‌هاي رواني پرخوري عصبي اين است كه معمولا افراد مبتلا به آن از اين كه در جمع غذا بخورند خجالت مي‌كشند؛ چرا كه بسيار سريع و در حجم زياد غذا مي‌خورند. در اين گونه بيماران سوءمصرف مواد و اعتياد به الكل نيز ديده مي‌شود. برخي از افراد مبتلا به اختلالات خوردنسابقه ابتلا به اختلالات شخصيت مانند شخصيت دوري‌گزين، كمال‌گرا و يا مردم گريزي و يا سابقه خودكشي داشته‌اند.
عوامل خطر ساز براي ابتلا به اختلالات تغذيه و خوردن
در سال‌هاي اخير، با پي بردن به نقش خلق منفي به عنوان يكي از عوامل مؤثر در بروز اين اختلال، تحقيقات زيادي در حوزه هيجان و تنظيم هيجاني در حوزه اختلالات خوردن صورت گرفت.[۲] محققين بر اين باورند كه افراد مبتلا به اختلالات خوردن در تنظيم هيجانات خود با مشكلاتي روبرو هستازم ند و مهارت‌هاي لازم براي مقابله با هيجانات منفي را ندارند و خوردن راهكاري است كه به وسيله آن مي‌توانند براي مدتي هر چند كوتاه از اين احساسات ناخوشايند فاصله بگيرند
عوامل محيطي
اختلالاتي كه در دوران شيرخوارگي يا نوزادي بروز پيدا مي‌كند مي‌تواند به دليل غفلت، سرزنش، عدم نظارت و سرپرستي والدين رخ دهد. همچنين موقعيت‌هاي پر استرس و مسائل ارتباطي والدين و كودكان (فرزندان) مي‌تواند موجب بروز و تشديد اين اختلالات شوند. سوء رفتارهاي جسمي و جنسي نيز از عوامل بروز اختلالات تغذيه اي است. در برخي فرهنگ‌ها لاغري نوعي ارزش محسوب مي‌شود كه باعث تشديد علائم در فرد و پايدار شدن آن مي‌شود.
ابتلا به اختلالات رواني از علل اختلالات خوردن
اضطراب، افسردگي، اختلالات طيف اوتيسم و وسواس زمينه ابتلا به اختلالات خوردن را فراهم مي‌كند و يا موجب تشديد آن‌ها مي‌شوند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه علل ابتلا به اختلالات رواني كليك كنيد.
عوامل ژنتيكي
بيماري‌هاي گوارشي، بازگشت معدي-مروي، استفراغ و ديگر مشكلات طبي مي‌تواند عامل زمينه ساز براي ابتلا به اختلالات خوردن باشد. سابقه ابتلا در اعضاي خانوادگي درجه يك بيمار در ابتلا به بي اشتهايي و پر اشتهايي عصبي تاثير گذار است. همچنين چاقي دوران كودكي و نوجواني مي‌تواند از عوامل زمينه ساز ابتلا به اختلالات خوردن باشد.
درمان اختلالات خوردن
درمان‌هايي كه مبتني بر رژيم غذايي بخصوصي است براي درمان اختلالات خوردن بكار گرفته مي‌شود. اما از آنجا كه اختلالات خوردن در نتيجه يك مشكل رواني زيربنايي ايجاد شده‌اند درمان دارويي و يا برنامه‌هاي رژيم غذايي تنها در كوتاه مدت مؤثر خواهند بود. روانشناسان از طريق خانواده درماني سعي در پيدا كردن الگوي ارتباطي ناكارآمد در بين اعضا داشته و به تصحيح و بازسازي آن مي‌پردازند. از تكنيك‌هاي موجود در درمان شناختي رفتاري نيز براي درمان اختلالات خوردن استفاده مي‌شود تا افراد مبتلا افكار منفي و تحريف شده شان درباره بدن، وزن و ظاهرشان را تغيير دهند.
مصرف داروهاي ضد افسردگي نيز در درمان اين اختلالات مؤثر واقع مي‌شوند؛ داروهاي ضد افسردگي خلق فرد مبتلا را متعادل مي‌سازند و حساسيت او نسبت به شكل ظاهري و وزن بدن را كاهش مي‌دهند. براي شناسايي علل زمينه‌اي ابتلا به اختلالات خوردن و انتخاب بهترين روش‌هاي درماني مي‌توانيد از مشاوره تلفني و يا حضوري كمك بگيريد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره تلفني فردي كليك كنيد.
براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات خوردن و تغذيه مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.