شخصيت نمايشي يا هيستريونيك يكي از انواع اختلالات شخصيت كلاستر B است. افراد مبتلا به اين اختلال در وضعيت ناپايدار روحي قرار دارند؛ چرا كه خودباوري آنها متأثر از توجه ديگران است. شخصيت نمايشي تمايل بسياري به جلب توجه دارد، تا جايي كه ممكن است براي اين منظور به كارهاي نامتعارفي همچون خودكشي دست بزند. در صورت عدم موفقيت در جلب توجه ديگران، سرخورده و افسرده خواهند شد. ديگران نيز در برخورد با شخصيت نمايشي گاه گيج مي شوند، چرا كه هر قدر هم به او توجه نشان دهند باز هم كافي نيست؛ گويي در يك ظرف شكسته در حال ريختن آب هستند. همزمان با اختلال شخصيت هيستريونيكاحتمال بروز ديگر اختلالات شخصيت به طور همزمان وجود دارد. آگاهي از علائم و ويژگي‌هاي شخصيت نمايشي در برخورد مناسب با آنها و تسريع فرايند درمان ياري مي‌رساند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات شخصيت كليك كنيد.
منبع: اختلال شخصيت نمايشي | آشنايي با ويژگي‌هاي اختلال شخصيت هيستريونيك
اختلال شخصيت نمايشي يا هيستريونيك
اختلالات شخصيت، طبقه‌اي از اختلالات روانپزشكي هستند كه الگوهاي رفتاري پايداري را در بر مي‌گيرند و تغيير آنها نسبت به ساير رفتارها با دشواري بيشتري همراه است. اختلالات مرتبط با شخصيت در 3 گروه جداگانه دسته بندي شده‌اند كه تحت عنوان كلاستر B،A و C شناخته مي‌شوند. اختلال شخصيت نمايشي در كنار اختلال شخصيت ضد اجتماعي، مرزي و خودشيفته كلاستر B را تشكيل مي‌دهند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه اختلالات شخصيت دسته B كليك كنيد.
افراد مبتلا به اختلال شخصيت نمايشي به طور فراگيري در همه جنبه‌هاي رفتاري، هيجانات اغراق‌آميز و رفتار توجه طلبانه‌اي را از خود نشان مي‌دهند. اين سبك رفتاري معمولاً از اوايل بزرگسالي بروز پيدا كرده و در حوزه‌هاي مختلف زندگي نمايان مي‌شود.
ويژگي هاي اختلال شخصيت نمايشي
شخصيت نمايشي هميشه طوري رفتار مي‌كند كه گويي در حال اجراي يك نمايش است. اين افراد در ابراز هيجان غلو مي‌كنند؛ براي مثال كسي كه را كه تازه ديده‌اند به گرمي در آغوش كشيده يا در جريان تماشاي يك فيلم غمگين، به شكل غير قابل كنترلي گريه مي‌كنند.
اين شخصيت نگاه كلي و سياه و سفيد به امور دارد. داراي گفتاري مبهم، خالي از جزييات و مبالغه‌آميز است. شخص نمايشي غالبا از طريق بحران‌هاي هيجاني، جذابيت و گيرايي، رابطه‌ي جنسي، اغواگري يا شكايت كردن، ديگران را فريب مي‌دهد. حتي در بسياري از مواقع براي جلب توجه و فريب اطرافيان دست به خودكشي مي‌زنند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه خودكشي كليك كنيد.
افتراق اختلال شخصيت نمايشي با ساير اختلال ها
معمولاً تظاهرات رفتاري افراد مبتلا به شخصيت نمايشي با رفتارهاي افراد مبتلا به اختلالاتي نظير اختلال مرزي و خودشيفته شباهت‌هايي دارد. با اين حال روانشناسان باليني و روان پزشكان با ارزيابي برخي ويژگي‌ها مي‌توانند اين اختلالات را از يكديگر افتراق دهند. براي مثال هيجانات مفرط و توجه طلبي در اختلال شخصيت مرزي نيز وجود دارد. اما مبتلايان به اين اختلال در كنار اين ويژگي ها رفتارهايي نظير آسيب زدن به خود، فوران‌هاي شديد خشم در روابط نزديك، احساس پوچي بسيار در زندگي و آشفتگي‌هاي مرتبط با هويت را نيز از خود بروز مي‌دهند كه در شخصيت نمايشي ديده نمي‌شود.
هم چنين افراد خودشيفته به طور بارزي نسبت به دريافت توجه از جانب ديگران اشتياق دارند. اما تفاوتشان در اين است كه آنها توجه را تنها در جهت تأييد برتري خود نسبت به ديگران مي‌خواهند. اما افراد داراي شخصيت نمايشي ممكن است از هر حربه‌اي براي جلب توجه استفاده كنند، حتي اگر به بهاي ضعيف نشان دادن خود باشد.
انواع سبك هاي رفتاري در اختلال شخصيت نمايشي
همه افرادي كه مبتلا به اختلال شخصيت نمايشي هستند تمايل بيمارگوني به دريافت توجه از جانب ديگران دارند. با اين حال هركس بنا به روحيات منحصر به فرد خود راه متفاوتي را براي كسب اين توجه انتخاب مي‌كند. ما در ادامه به چند مورد از سبك‌هاي رفتاري كه افراد هيستريونيك براي توجه طلبي از آن استفاده مي‌كنند، اشاره كرده‌ايم:
1. هم خواني و موافقت
برخي از افراد مبتلا به شخصيت نمايشي دائماً در تلاش‌اند تا به ديگران نشان دهند كه با عقايد آنها موافق بوده و آنها را درك مي‌كنند. اين مسئله باعث مي‌شود كه به طور افراطي هرگونه نظري از جانب ديگران را تأييد كنند. البته رفتارهاي اغراق‌آميز آنها اغلب به طور غير مستقيم به ديگران اين پيام را مي‌رساند كه آنها بيش از اينكه به نظر ديگران فكر كنند يا بخواهند براي آنها ارزش قائل باشند، در واقع در تلاش هستند تا خود را مطرح كرده و ديده شوند.
اگر به سبك تعاملات اين افراد دقيق‌تر نگاه كنيد، خواهيد ديد كه افراد نمايشي تا زماني كه در مركز توجهات هستند بسيار مهربان و فروتن به نظر مي‌رسند اما به محض اينكه از دايره توجه اطرافيان خارج مي‌شوند تغيير موضع مي‌دهند و به گونه اي عقايد پيشين خود را نقض مي‌كنند.
2. كودك صفتي
بهترين واژه‌اي كه براي توضيح سبك رفتاري برخي از افراد نمايشي مي‌توان به كار گرفت كودك صفتي است. در واقع برخي از اين افراد دائماً رفتارهايي از خود نشان مي‌دهند كه از نظر رشدي با سن آنها تناسبي ندارد. آنها با انجام رفتارهاي كودكانه نظير خنده‌ها يا گريه‌هاي شديد و به طور كل ابراز هيجانات خود به صورت اغراق‌آميز، غير قابل كنترل و ناپخته تلاش مي‌كنند همه توجهات را به سمت خود برگردانند و به اين طريق نيازهاي دروني خود را ارضا كنند.
3. خونگرمي و سرزندگي
بسياري از افراد در برخورد اول باشخصيت‌هاي نمايشي آنها را افرادي سرزنده، خونگرم و معاشرتي توصيف مي‌كنند. چراكه آنها معمولاً در تلاش‌اند تا با برقراري روابط خوب با ديگران خودي نشان داده و به نحوي همه اطرافيانشان را تحت تأثير قرار دهند.
اما اين خونگرمي و سرزندگي تنها ظاهر قضيه است زيرا افرادي كه شخصيت نمايشي دارند اغلب روابط بسيار سطحي با ديگران داشته و نمي‌توانند به طور پايدار و عميق صميميت مثبت را تجربه كنند. در واقع اين افراد تنها تا زماني سرزندگي خود را حفظ مي‌كنند كه بدانند به آنها توجه مي‌شود اما به دليل اهميت ندادن به خواسته‌ها و نيازهاي ديگران به زودي در روابط خود شكست مي‌خورند و براي كسب توجه سراغ افراد ديگري مي‌روند.
علائم اختلال شخصيت هيستريونيك
احساساتي بودن و توجه طلبي مفرط به صورت الگويي فراگير از اوايل بزرگسالي در زمينه‌هاي مختلف زندگي فرد گسترش مي‌يابد. به صورتي كه حداقل با پنج مورد زير در شخصيت هيستريونيك نمايان مي‌شود:
١. در موقعيت‌هايي كه مركز توجه نيست، ناراحت شده و در رنج و مشقت به سر مي‌برد.
٢. مشخصه تعاملش با ديگران، رفتار نامتناسب به صورت اغواگري جنسي يا تحريك كنندگي جنسي است.
٣. ابراز احساساتش به سرعت تغيير كرده و بسيار سطحي است.
٤. همواره از ظاهر جسمي خود براي جلب توجه ديگران استفاده مي‌كند.
٥. سبك تكلمش به نحوه افراطي مبتني بر حدس و گمان و فاقد جزئيات است.
٦. خودنما و نمايشي است و در ابراز احساسات مبالغه مي‌كند.
٧.تلقين پذير است، يعني به راحتي تحت تأثير افراد يا موقعيت‌ها قرار مي‌گيرد.
٨. روابط را صميمي‌تر از آنچه واقعاً هستند، تصور مي‌كند.
عوامل بروز اختلال شخصيت نمايشي
معمولا در خانواده هايي كه پدر و يا مادر دچار اختلال شخصيت نمايشي يا هيستريونيك هستند، فرزندان نيز دچار اين اختلال مي‌شوند، اما هنوز دليل اصلي آن مشخص نشده است. همچنين متخصصان بر اين باورند كه عوامل ارثي و تربيتي در بروز شخصيت نمايشي نقش دارند. در ادامه عواملي كه در مراحل رشد كودك ممكن است به بروز اختلال شخصيت نمايشي يا هيستريونيك منجر شوند اشاره كرده‌ايم:
1. مورد انتقاد واقع نشدن و يا تنبيه در سنين كودكي
2. توجه غير قابل پيش بيني پدر و مادر
3. تشويق‌ها و توجهي كه فقط براي رفتارهاي خاصي به كودك داده مي‌شود
4. توجيه كردن اشتباهات كودك و مثبت نشان دادن آنها در جمع و مهماني‌ها
اين رفتارها و ديگر رفتارهاي مشابه منجر به بروز يك دوگانگي در كودك مي‌شود؛ به اين صورت كه او نمي‌تواند تشخيص دهد كدامين رفتار صحيح و كدام رفتار اشتباه است. برخوردهاي غلط والدين تا سن بلوغ مي‌تواند بر كودك تاثيرگذاشته و اختلال شخصيت هيستريونيك را در او ايجاد كند.
ازدواج با شخصيت نمايشي
ازدواج كردن با شخصيت نمايشي مي‌تواند تنش‌هاي زيادي را به زندگي شما تحميل كند. چراكه در اين رابطه همسر شما دائماً نياز دارد كه به او توجه كنيد. اين در حالي است كه خود دائماً به نيازهاي دروني اش متمركز است و نمي‌تواند خواسته‌ها و نيازهاي شما را در نظر بگيرد. اين مسئله باعث مي‌شود كه همواره در رابطه با او احساس كنيد كه انرژي زيادي را صرف كرده اما از طرف مقابل پاسخ معناداري دريافت نمي‌كنيد.
تداوم اين موضوع در طولاني مدت معمولا به احساس ناكامي و شكست مي‌انجامد و ميزان رضايتتان از زندگي زناشويي را كاهش مي‌دهد. از همين رو اگر علائم اختلال شخصيت نمايشي را در فرد مقابل مشاهده مي‌كنيد، بهتر است قبل از ازدواج حتماً به يك روانشناس مراجعه نماييد تا متخصص ارزيابي دقيق‌تري از همسر آينده‌تان به عمل بياورد و با ارزيابي ميزان سازگاري شما با يكديگر در يك تصميم‌گيري بهتر و واقع بينانه تر به هردويتان كمك كند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ازدواج با شخصيت نمايشي كليك كنيد.
روش هاي پيشنهادي در برخورد با شخصيت نمايشي
اگر با فردي در ارتباط هستيد كه داراي شخصيت نمايشي است يا قصد ازدواج با شخصيت نمايشي را داريد، توجه به روش‌هاي پيشنهادي زير در برخورد با او مي‌تواند به شما كمك زيادي كند:
1. تلاش نكنيد كه جهان‌بيني او را تغيير دهيد.
2. تصور نكنيد رفتارهاي وي مربوط به سوء نيت وي است.
3. بپذيريد تغيير در اين شخصيت‌ها بتدريج اتفاق مي‌افتد.
4. وي را موعظه نكنيد.
5. درك كنيد چه ترس‌‌ها و چه عقايدي مبناي رفتارهاي مشكل‌زاي اوست.
6. يك تغيير نسبي و غيركامل را از طرف او بپذيريد.
7. اجازه ندهيد شخصيت‌هاي نمايشي شما را به بازي بگيرد.
براي ارتقاي مهارت خود در برخورد با فرد نمايشي مي توانيد مقاله نحوه برخورد با شخصيت هاي نمايشي را مطالعه نماييد.
درمان اختلال شخصيت هيستريونيك
درمان اختلال شخصيت نمايشي بسيار سخت است، چرا كه آنها به هيچ وجه قبول نمي‌كنند كه داراي مشكل بوده و نيازمند درمان هستند. معمولا ويژگي‌هاي شخصيت نمايشي پروسه درمان را براي آنها سخت تر و غير ممكن مي‌كند.
اما زماني كه در زندگي با مشكلاتي همانند علائم افسردگي ناشي از شكست رابطه عاطفي برخورد مي‌كنند، بلافاصله براي درمان افسردگي به روانشناس مراجعه مي‌كنند. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه درمان افسردگي كليك كنيد.
در اين زمان ها درمانگر علاوه بر رسيدگي به موضوع اصلي مراجع، به درمان اختلال شخصيت نمايشي نيز مي‌پردازد. البته در موارد محدودي نيز براي درمان عوارض جاني اختلال شخصيت نمايشي يا هيستريونيك همچون افسردگي و اضطراب از داروهاي ضد افسردگي و داروهاي ضد اضطراب نيز استفاده مي‌شود.
سخن آخر
فراموش نكنيد كه درمان اختلال شخصيت نمايشي از اهميت بالايي برخوردار است، چرا كه اين اختلال بر روابط عاطفي و شغلي فرد در طولاني مدت تاثير منفي مي‌گذارد.ارتباط با يك روانشناس به شما كمك مي‌كند تا عوارض اين اختلال را كاهش داده و با درمان موثر كيفيت زندگي خود را افزايش دهيد. شما در هر جايي كه هستيد مي توانيد از خدمات مشاوره تلفني و مشاوره حضوري مركز حامي هنر زندگي بهره مند شويد.
براي دريافت مشاوره در زمينه اختلالات شخصيت مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
منبع: اختلال شخصيت نمايشي | آشنايي با ويژگي‌هاي اختلال شخصيت هيستريونيك