يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي ديدگاه فرويد مطرح كردن عقده الكترا است چراكه فرويد با بيان اين شرايط، مواجهه فرد با مسائل جنسي و واكنش‌هاي او را مورد توجه قرار داده است و مي‌توان از نظريات وي در زمينه تربيت جنسي استفاده كرد. از مهم‌ترين كاربردهاي توجه به نگاه فرويد در زمينه عقده الكترا مي‌توان به اين نكته اشاره كرد كه والدين را نسبت به شرايطي كه كودكان در حال عبور از آن هستند آگاه مي‌كند و به اين ترتيب والدين با بصيرت بيشتري با رفتارهاي كودك در اين مرحله برخورد مي‌كنند. توجه كودكان به اندام جنسي و تحريك آن، يا ارتباطي كه كودك با جنس مخالف و به‌ويژه والد جنس مخالف برقرار مي‌كند، ممكن است براي بسياري از افراد مسئله‌اي نه‌چندان مهم و براي برخي ديگر نگراني ايجاد كند. در ادامه اين مطلب سعي مي‌كنيم تا مفهوم عقده الكتراي فرويد را مورد بررسي قرار دهيم.
منبع: عقده الكترا | نحوه درمان عقده الكترا در دختران چگونه است؟
رشد رواني-جنسي فرويد
فرويد معتقد بود كه كودك از زمان تولد، در حال رشد است و هر بازه سني، داراي ويژگي‌هاي رشدي مشخصي است. در اين ميان دوره 3-6 سالگي را مرحله آلتي ناميد و معتقد بود كودكان در اين سن، براي نخستين بار نسبت به اندام جنسي خود واكنش نشان مي‌دهند. به عبارتي اين نخستين باري است كه آن‌ها متوجه اين اندام در بدنشان مي‌شوند و سپس دير يا زود متوجه لذتي كه از تحريك اين ناحيه احساس مي‌كنند، خواهند شد.
اين آگاهي ممكن است نخستين بار به صورت تصادفي در فرد ايجاد شود اما به‌هرحال، به دليل لذتي كه براي فرد ايجاد مي‌كند، ادامه پيدا خواهد كرد تا زماني كه عقده اُديپ در پسران و الكترا در دختران شكل مي‌گيرد. مي‌توان چنين تصور كرد كه اُديپ و الكترا، دو بحران موجود در مرحله آلتي فرويد هستند و نمي‌توان آن‌ها را به‌عنوان يك مرحله مجزا در نظر گرفت.
براي شناخت بيشتر درباره فرويد كليك كنيد.
عقده الكترا چيست
فرويد نام شرايطي كه در آن دختران تمايلات خود را به سمت پدر معطوف مي‌كنند و با مادر رقابت مي‌كنند را عقده الكترا ناميد. او معتقد است همه كودكان در سال‌هاي نخستين زندگي، به مادر خود بيش از هر فرد ديگري علاقه دارند. دختران اگرچه همانند پسران، نخستين موضوع عشقشان مادر است، اما به‌تدريج اين تمايل به سمت پدر تغيير جهت مي‌دهد. دليل اين تغيير جهت آن است كه كودك در جريان توجه به اندام جنسي و كنجكاوي‌هايي كه در اين زمينه دارد، متوجه اين مطلب شده كه اندام جنسي او با اندام جنسي مردانه متفاوت است.
درك اين تفاوت باعث به وجود آمدن احساس حقارت و يا خودكم‌بيني مي‌شود و دختربچه خودش را نسبت به پسران، ناقص تصور مي‌كند. اين تصور ناقص بودن در نظريه فرويد به‌عنوان رشك آلت مردانه ناميده مي‌شود. بايد توجه داشت كه در اين مرحله، اندام جنسي مردانه، نماد و سمبل قدرت است. دختران نيز به دليل نداشتن اين قدرت، احساس حقارت را تجربه مي‌كنند.
به‌هرحال احساس حقارتي كه در دختربچه شكل‌گرفته، باعث مي‌شود تا وي توجه و محبت خود را به سمت پدر معطوف كند چراكه او داراي اندام جنسي مردانه يا قدرتي است كه ازنظر دختربچه، مطلوب و خواستني است. درعين‌حال دختران، مادر را مسبب اين مي‌دانند كه بدون اندام مردانه متولدشده‌اند و به همين خاطر از وي ناراحت و روي‌گردان مي‌شوند. البته تعبير ديگر از ديدگاه فرويد اين است كه دختران تصور مي‌كنند مادر عمدا آن‌ها را اين‌گونه ناقص كرده است تا به سراغ رقابت با وي، براي تصاحب پدر نروند. معطوف شدن توجه كودك به سمت پدر و ناراحتي كه از مادر دارد، منجر به شكل‌گيري يك مثلث عشقي مي‌شود كه در رأس آن پدر قرار داشته و دختر و مادر براي تصاحب آن با يكديگر مي‌جنگند.
حل شدن عقده الكترا
اگرچه به اعتقاد فرويد اُديپ و الكترا از جريانات طبيعي رشد فرد هستند و با موفقيت از بين خواهند رفت؛ بااين‌حال حل عقده الكترا، نسبت به اُديپ در پسران، مسير متفاوت‌تري را طي خواهد كرد. در دختران به دليل فقدان آلت تناسلي مردانه، اضطراب اختگي كه در پسران وجود دارد را تجربه نمي‌كنند و به عبارتي دختران، دليل محكمي براي دست كشيدن از اين شرايط ندارند.
به همين خاطر فرويد در رويكرد روانكاوي خود عنوان مي‌كند كه عقده الكترا در دختران، هرگز به‌طور كامل پايان نمي‌يابد. مگر زماني كه آن‌ها ازدواج‌كرده و صاحب فرزند پسر شوند. تولد فرزند پسر به صورتي نمادين، به اين معناست كه دختر آلت مردانه را كسب كرده و به همان قدرت دست‌يافته است. تنها عاملي كه باعث مي‌شود دختربچه از احساسات و تمايلاتي كه نسبت به پدرش دارد دست بكشد ترس از اين مسئله است كه رابطه وي با مادر و پدر از بين برود. آن‌ها علي‌رغم دلخوري كه از مادر دارند، به‌هرحال او را به‌عنوان مادر و اولين موضوع عشقشان دوست دارند و نمي‌خواهند كه او را از دست بدهند. از طرفي ايستادگي پدر در مقابل توجه‌طلبي‌هاي كودك، يكي از عوامل تأثيرگذار بر كودك براي پايان دادن به اين رقابت است.
براي آگاهي بيشتر در زمينه روانكاوي كليك كنيد.
فرهنگ مردسالارانه
رگه‌هايي از ديدگاه فرويد در ارتباط با ميل به قدرت در هر دو جنس، احساس حقارت در دختران و تمايل آن‌ها براي اينكه با تولد فرزند پسر، به قدرت دست يابند، در فرهنگ كشور ما نيز ديده مي‌شود. توجه بيشتر به جنس مذكر و باارزش بودن زناني كه فرزند پسر به دنيا مي‌آورند، اگرچه امروزه كمتر شده است، بااين‌حال همچنان در بسياري از خانواده‌ها قابل‌مشاهده است.
از طرفي رفتارهاي سلطه جويانه زناني كه فرزند پسر به دنيا مي‌آورند مي‌تواند بيانگر اين امر باشد كه آن‌ها با تولد نوزاد پسر، سلطه و قدرتي كه سال‌ها به دنبال آن بودند را كسب كرده و اكنون با رفتارهاي قدرت‌طلبانه به دنبال ارضاي اين نياز هستند.
راهكارهايي براي كمك به حل عقده الكترا در دختران
اگر در نزديكي شما، دختربچه‌اي وجود دارد كه احساس مي‌كنيد نسبت به روابط والدين با حسادت برخورد مي‌كند و نمي‌خواهد توجهي از جانب پدر، به سمت مادرش ببيند، احتمالاً شما در حال مشاهده كودكي هستيد كه دوران عقده الكترا را پشت سر مي‌گذارد. مهم ترين اقدامي كه بايد در اين زمينه انجام گيرد، استفاده از مشاوره‌هاي روانشناسي درزمينه تربيت جنسي است و در ضمن به خاطر داشته باشيد كه ايستادگي در مقابل رفتارهاي حسادت طلبانه دختران، يكي از دلايل صرف نظر كردن وي از ادامه اين شرايط هست. براي دريافت مشاوره تلفني كليك كنيد.
همچنين براي اطلاعات بيشتر در زمينه عقده رواني كليك كنيد.
سوالات متداول
چرا عقده الكترا در دختران به‌طور كامل حل نمي‌شود؟
نيرويي كه باعث سركوبي تمايلات اوديپال در پسران است، ترسي است كه آن‌ها از اخته شدن دارند. با توجه به اينكه چنين اضطرابي در دختران بي معناست در نتيجه حل عقده الكترا با مشكل مواجه مي‌شود.
عقده الكترا چه زماني حل خواهد شد؟
به عقيده فرويد هنگامي كه زنان، فرزند پسري به دنيا بياورند و از اين طريق به صورت نمادين اندام جنسي مردانه را به دست بياورند، عقده الكترا حل خواهد شد.
چه عاملي باعث مي‌شود دختران به سمت پدر تمايل پيدا كنند؟
آگاهي از اين نكته كه پدر داراي اندام جنسي مردانه است و نسبت به دختر كامل‌تر است، او را به سمت پدر مي‌كشاند تا به وسيله آن به صورت نمادين به اندام جنسي مردانه دست پيدا كند.
براي دريافت مشاوره در زمينه عقده الكترا مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
منبع: عقده الكترا | نحوه درمان عقده الكترا در دختران چگونه است؟