مهارت ارتباط كلامي چيست؟ بارها از روابط مؤثر و شيوه‌هاي ارتباطي از زواياي مختلف گفته و شنيده‌ايم. گريزي از يادگيري اين مهارت وجود ندارد چرا كه زندگي افراد با ارتباطات آميخته است. ارتباط با نزديك‌ترين افراد يا آشنايي با آدم‌هاي جديد هريك از قوانيني پيروي مي‌كند كه دانستنش به بهبود سطح كيفي زندگي كمك مي‌كند. انسان‌ها با استفاده از ابزارهاي مختلف وارد ارتباط مي‌شوند. طبق تحقيقات انتقال پيام، 35% از راه ارتباط كلامي و 65% ارتباط غيركلامي است. تأثير پيام، 7% به صورت كلامي (كلمه و زبان)، 38 % تن صدا و لحن آن و 55% به صورت غيركلامي (زبان بدن) انتقال مي‌يابد. در اين مقاله به بررسي چارچوب‌هاي مهارت ارتباط كلامي ميان فردي مي‌پردازيم.
منبع: مهارت كلامي ميان فردي | مهارت هاي ارتباط كلامي
مهارت ارتباط كلامي
مهارت ارتباط كلامي ميان فردي از جمله مهم‌ترين مهارت‌هاي ارتباطي هستند كه آنها را براي برقراري ارتباط مؤثر با ديگران نياز داريد. ارتباط كلامي و صحبت كردن ابزاري هستند كه بيشتر افراد از آن استفاده مي‌كنند؛ اما آيا همه در انتقال صحيح پيام خود و يا تأثير گذاري بر مخاطب موفق هستند؟ ارتباط كلامي مهارتي است كه نياز به آموزش و تمرين دارد و حرفهاي شدن در آن، به شما كمك مي‌كند تا كيفيت روابط خود را بهبود ببخشيد و علاوه‌بر آن تبديل به شخصيتي كاريزماتيك بشويد. بنابراين لازم است در كنار ديگر مهارت‌هاي ارتباطي، ارتباط كلامي را نيز در خود پرورش دهيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مهارت هاي ارتباطي كليك كنيد.
مهارت ارتباط كلامي و قالب‌هاي زباني
ما با استفاده از قالب‌هاي متفاوت زباني وارد مصاحبت و ارتباط كلامي با ديگري مي‌شويم. شايد به اين كمتر توجه كرده باشيد كه قالب‌هاي زباني و بياني كه استفاده مي‌كنيد به دليل ظرفيت‌هاي معنايي كه دارند مي‌توانند در ساخت رابطه ميان فردي مؤثر تسهيل گر باشند. مثلا گاهي از قالب سوالي استفاده مي‌كنيد ولي در حقيقت داريد درخواست مي‌كنيد؛ مثل اين كه مي‌پرسيد: ديگر در ظرف سيب نيست؟ اما اين سوال در مفهوم ضمني خود درخواست سيب است. انواع قالب‌هاي زباني به شرح زير است:
_ امري: پنجره را ببند.
_ مؤدبانه: لطفاً پنجره راببنديد.
_ درخواستي پرسشي: ميشه پنجره را ببندي؟
_ پرسشي: مي‌خواي پنجره باز باشه؟
_غير مستقيم: نمي‌دانم كي پنجره را باز گذاشته؛ اينجا چقدر سرده
مراحل مهارت ارتباط كلامي
ارتباط كلامي داراي مراحل خاصي است كه شناخت اين مراحل به فرد كمك مي‌كند تا براي برقراري ارتباط مؤثر و موفق، به بهبود مهارت‌هاي كلامي بپردازد:
مرحله آغازين ارتباط كلامي
تماس چشمي: تماس چشمي از مهم‌ترين مهارت‌هاي ارتباطي است كه تأثير زيادي بر مخاطب مي‌گذارد. با يك تبسم يا لبخند ملايم به ديگري تماس چشمي بگيريد. براي كسب اطلاع بيشتر از ارتباط چشمي كليك كنيد.
سؤال كردن: با يك سؤال ساده شروع كنيد. اين سوال مرتبط به چيزي باشد كه دغدغه مخاطب است. شما با توجه به نوع پوشش يا عملكردي كه مخاطب در آن موقعيت دارد مي‌توانيد به بخشي از علاقه مندي‌هاي او دسترسي پيدا كنيد مثل اين كه او مشغول نگاه كردن به كتاب‌هايي فروشي كنار خيابان باشد شما در مورد فلان كتاب حاضر در آنجا مي‌توانيد سوال بپرسيد.
خود افشايي: در مورد خودتان بگوييد؛ اين خودافشايي به منظور بيان يك راز يا مساله محرمانه و شخصي نيست مثلا مي‌تواند ابراز علاقه مندي به محصولي باشد كه شما و ديگري همزمان در حال مشاهده آن هستيد.
توجه به طرف مقابل: به طرف مقابل توجه نشان دهيد. با علاقه‌مندي و حركات سر و صورت و نگه داشتن تماس چشمي مي‌توانيد به آنچه مي‌گويد بازخورد نشان دهيد.
تعريف و تمجيد: از تعريف و تمجيد و تأييد استفاده كنيد. حسن جويي متناسب با مخاطب كه به دور از تملق و بزرگ نمايي باشد با ايجاد حس مثبت منجر به ميل ادامه گفتگو مي‌شود.
ادامه گفتگو در ارتباط كلامي
براي اين كه مخاطب به ادامه گفتگو با شما جذب شود لازم است نكات زير را رعايت كنيد:
_ شنونده فعالي باشيد.
به صحبت علاقه و توجه نشان دهيد.
بازخورد دهيد.
از علاقه مندي‌هاي مشترك بگوييد.
براي نشان دادن درك كلام مخاطب انچه گفته را خلاصه كنيد و به او بگوييد.
نگذاريد سخن به بيراهه رود يا كسل كننده شود به موقع موضوع صحبت را عوض كنيد.
پايان گفتگو چگونه بايد باشد؟
بهتر است در ارتباط كلامي در اوج تمام كنيد؛ البته نه به اين معنا كه قبل از جمع بندي و تمام كردن موضوع يك دفعه بحث را تمام كنيد. پايان دادن به گفتگو با يك احساس خوشايند دو طرفه، از نكات مهم گفتگو است. مي‌توانيد از چنين جملاتي استفاده كنيد: «از مصاحبت با شما خوشحال شدم و...از آشنايي تان خوشحال شدم.» بهتر است صحبت‌هاي ميان خود را جمع‌بندي كنيد. اگر رفتارهاي غيركلامي ناشي از خستگي و بي ميلي ديديد سريع‌تر به گفتگو پايان دهيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه ارتباط غير كلامي كليك كنيد.
موارد مهم در برقراري ارتباط كلامي مؤثر
همان طور كه تا به حال متوجه شده‌ايد، مهارت ارتباط كلامي تنها به كار بردن كلمات و جملات مناسب نيست. هر چند كه آنها هم براي انتقال پيام، تأثير گذاري، متقاعد كردن و... ضروري هستند اما موارد مهم‌تري نيز در برقراري ارتباط كلامي با ديگران وجود دارد كه برخي از آنها را در ادامه توضيح داده‌ايم:
1. به حالت چهره خود توجه كنيد
داشتن چهره‌اي مهربان و خندان در برقراري ارتباط مؤثر كلامي به شما كمك مي‌كند. اعتماد در ارتباط كلامي اهميت زيادي دارد. در صورتي كه حالت‌هايي از ترس، استرس، خستگي و بي‌حوصلگي در چهره شما وجود داشته‌باشد، مخاطب نمي‌تواند به حرفهاي شما اعتماد كند و احتمال پايان يافتن گفتگو زياد است. علاوه بر اين حالت‌هاي چهره شما در متقاعد كردن ديگران بسيار اهميت دارد.
حالت چهره حق به جناب ديگران را از شما دور مي‌كند. يكي از راهكارها براي اين كه ديگران را متقاعد كنيد اين است كه حالت چهره با اعتماد به نفسي به خود بگيريد. در بسياري موارد لازم است حالت چهره مظلومانه‌اي داشته‌باشيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه متقاعد كردن ديگران كليك كنيد.
2. به صورت فعالانه گوش دهيد
گوش دادن فعال از مهارت‌هاي مهمي است كه لازم است آن را در برقراري ارتباط كلامي با ديگران به كار ببريد. حرف زدن مداوم باعث خستگي مخاطب مي‌شود و او متوجه مي‌شود براي حرف‌هايش ارزشي قائل نيستيد. در فرآيند گوش دادن فعالانه لازم است گاهي صحبت‌هاي طرف مقابلتان را با تكان دادن سر و يا گفتن جملات كوتاه تأييد كنيد.
3. سعي كنيد صداي گرمي داشته‌باشيد
داشتن صداي گرم همراه با حالت چهره مهربان بسيار مهم است. هماهنگي حالت چهره و تن صدا تأثير زيادي بر مخاطب مي‌گذارد. در صورتي كه حالت چهره خاصي به خود بگيريد و صدايتان احساس ديگري را منتقل كند مخاطب دچار ترديد و دوگانگي مي‌شود و در اين حالت بي‌اعتمادي به وجود مي‌آيد. در واقع احساسات شما بيشتر از اين كه از حالت چهره‌تان مشخص شوند، از صدايتان منتقل مي‌شوند.
4. براي ارتباط كلامي مؤثر آرام و شمرده صحبت كنيد
آرام و شمرده صحبت كردن باعث مي‌شود حرفهاي شما بيشتر درك شود و اين آرامش به طرف مقابل نيز انتقال يابد. تند تند صحبت كردن مخاطب را گيج مي‌كند و باعث ايجاد استرس در او مي‌شود. علاوه بر اين آرام و شمرده صحبت كردن تسلط شما را بر كلام نشان مي‌دهد. آهسته صحبت كردن، احترام شنونده را نسبت به شما جلب مي‌كند.
تند تند صحبت كردن مي‌تواند به دليل وجود هيجانات منفي و يا استرس در فرد رخ دهد. گاه افراد هنگام صحبت كردن استرس فراواني را تجربه مي‌كنند و اغلب نمي‌توانند ارتباط كلامي مؤثري برقرار كنند. در اين زمينه مي‌توانيد از مشاوره كنترل استرس كمك بگيريد.
5. طرف مقابلتان را درك كنيد
سعي كنيد طرف مقابل را درك كنيد و خود را به صحبت‌هاي او علاقه‌مند نشان دهيد. البته درك كردن ديگران هميشه در برقراري ارتباط مؤثر با آنها خوب است، اما به معني پذيرش تمام صحبت‌هاي آنها نيست و اين امر نبايد مانع از ناديده گرفتن نيازهاي شما شود. در بسياري موارد لازم است با وجود درك اطرافيان درخواست‌هاي آنان را در صورتي كه آسيب‌زننده باشند، رد كنيد. از اصول مهم در ارتباط كلامي مهارت نه گفتن است. در اين زمينه مطالعه مقاله مهارت نه گفتن مي‌تواند مفيد باشد.
چه مواردي را در ارتباط ميان فردي كلامي بايد به خاطر داشت؟
- پشت سر هم و بدون در نظر داشتن مخاطب صحبت نكنيد. بهترين گفتگو نوع پينگ پنگي است. كمي بگوييد و بعد منتظر باشيد تا بشنويد.
- آن چه را مي‌گوييد روشن و واضح بيان كنيد.
- كلامتان را زيادي بسط ندهيد. يعني حاشيه پردازي نكنيد. سخن زيادي جزئي حوصله مخاطب را سر مي‌برد.
- بين آنچه مي‌گوييد و تن و آهنگ صدايتان هماهنگي برقرار كنيد.
- تماس چشمي را در تمام مراحل گفتگو حفظ كنيد.
- خود را بجاي شنونده گذاشته و احساس او را در نظر بگيريد.
- پند و نصيحت ندهيد.
- سعي‌تان بر اين باشد كه با كلمات و جملاتي كه بار معنايي مثبت دارند گفتگو داشته باشيد.
چه مواردي به گفتگوي ميان فردي ضربه مي‌زند؟
- تأكيد زياد بر رفتار ظاهري اثر پيام را كاهش مي‌دهد.
- سريع حرف زدن و ندادن فرصت پردازش
- بالا بردن بي مورد تن صدا نيز اثر انتقال پيام را مي‌كاهد.
- لحن و آهنگ نامناسب
- عدم زمان بندي مناسب در ارائه پيام
- نا متناسب بودن گفتار با موقعيت (رعايت ادب و آداب معاشرت)
- تلفظ اشتباه كلمات به صورت مكرر (براي اطلاع از راه‌هاي كاهش اشتباهات لپي كليك كنيد.)
- عدم توانايي در استفاده از بازخورد و پاسخ به آن
- نارسا بودن و روشن نبودن پيام
- عدم ابرازاحساس در ارتباط كلامي (خشك و سرد برخورد داشتن)
چه موانعي در مورد شنونده به گفتگوي ميان فردي ضربه مي‌زند؟
_ عدم برقراري تماس چشمي
_ گوش نكردن
_ تمسخر، تحقير و انتقاد
_ نتيجه گيري عجولانه
_ داشتن تعصبات و عقايد قالبي و پيشداوري
_ عدم پذيرش گوينده
_ بازخورد ندادن
چه موانع محيطي به ارتباط كلامي ميان فردي ضربه مي‌زند؟
بهتر است اين موارد را در ارتباطات كلامي خود به حداقل رسانده يا آنها را رفع كنيد.
- شلوغي، سر و صدا، رفت و آمد
- موانع فيزيكي مثل بيماري، خستگي
- وضعيت بدن
براي دريافت مشاوره در زمينه مهارت كلامي و ارتباط كلامي مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.
منبع: مهارت كلامي ميان فردي | مهارت هاي ارتباط كلامي