استفاده از قرص ضد بارداري يكي از شايع‌ترين و آسان‌ترين روش‌هاي پيشگيري از بارداري است اما مانند يك شمشير دولبه عمل مي‌كند. چون در عين اين جلوگيري از بارداري، عوارض زيادي دارند كه باعث تغييراتي در زنان مي‌شوند. بيشتر زنان با وجود اين عوارض به دليل درصد موفقيت اين قرص‌ها در پيشگيري از بارداري، عوارض را به جان خريده و از آن‌ها استفاده مي‌كنند. اما قرص‌هاي ضد بارداري هميشه بهترين روش نيستند؛ شما مي‌توانيد با استفاده از ساير روش‌ها، از بارداري پيشگيري كرده و عوارض جانبي كمتري را متحمل شويد. عدم جلوگيري از بيماري‌هاي مقاربتي نيز يكي ديگر از ضعف‌هاي قرص‌هاي ضد بارداري است. در ادامه مقاله به بررسي كامل انواع و عوارض قرص‌هاي ضد بارداري مي‌پردازيم.
منبع: قرص ضد بارداري | نحوه مصرف و عوارض قرص هاي ضد بارداري
استفاده از قرص ضد بارداري يكي از شايع‌ترين و آسان‌ترين روش‌هاي پيشگيري از بارداري است اما مانند يك شمشير دولبه عمل مي‌كند. چون در عين اين جلوگيري از بارداري، عوارض زيادي دارند كه باعث تغييراتي در زنان مي‌شوند. بيشتر زنان با وجود اين عوارض به دليل درصد موفقيت اين قرص‌ها در پيشگيري از بارداري، عوارض را به جان خريده و از آن‌ها استفاده مي‌كنند. اما قرص‌هاي ضد بارداري هميشه بهترين روش نيستند؛ شما مي‌توانيد با استفاده از ساير روش‌ها، از بارداري پيشگيري كرده و عوارض جانبي كمتري را متحمل شويد. عدم جلوگيري از بيماري‌هاي مقاربتي نيز يكي ديگر از ضعف‌هاي قرص‌هاي ضد بارداري است. در ادامه مقاله به بررسي كامل انواع و عوارض قرص‌هاي ضد بارداري مي‌پردازيم.
منبع: قرص ضد بارداري | نحوه مصرف و عوارض قرص هاي ضد بارداري
قرص هاي ضد بارداري و انواع آن
در صورتي كه قرص‌هاي ضد بارداري به درستي و در روز و زمان مشخص مصرف شوند، روش بسيار مطمئني براي پيشگيري از بارداري هستند. ولي در صورتي كه مصرف آن‌ها فراموش شود احتمال بارداري به شدت بالا مي‌رود. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه بارداري كليك كنيد.
قرص‌هاي ضد بارداري به صورت زير طبقه‌بندي مي‌شوند:
1. قرص‌هاي تركيبي
اين قرص‌ها در تركيبات خود حاوي دو هورمون استروژن و پروژسترون هستند. از همين رو به آن‌ها ضد بارداري‌هاي تركيبي گفته مي‌شود.
2. قرص ضد بارداري | قرص‌هاي پروژسترون
قرص‌هاي پروژسترون معروف به قرص‌هاي شيردهي هستند و تنها يك هورمون زنانه را تحت تاثير قرار مي‌دهند.
3. قرص‌هاي با دوز كم يا همان ال دي
قرص‌هاي ال دي در هر دو مدل تركيبي و پروژستروني موجود مي‌باشند. با اين تفاوت كه قرص‌هاي ال دي در مقايسه با قرص‌هاي اچ دي (قرص‌ها با دوز بالا) عوارض جانبي كمتري ايجاد مي‌كنند.
4. قرص‌هاي ضد بارداري اورژانسي
قرص‌هاي اورژانسي همان طور كه از نامش پيداست براي شرايط اضطراري طراحي شده‌اند. به صورتي كه افراد از آن‌ها پس از رابطه جنسي محافظت نشده استفاده مي‌كنند تا احتمال بروز بارداري را كاهش دهند.
توجه: از قرص اورژانسي فقط در شرايط اضطراري استفاده كنيد. مصرف اين دارو بيش از يك يا دو بار در سال هرگز توصيه نمي‌شود و مي‌تواند عوارض جانبي ناخوشايندي را براي شما به همراه بياورد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه قرص اورژانسي كليك كنيد.
5. قرص‌هاي ايجاد كننده چرخه‌هاي طولاني
برخي از قرص‌هاي ضد بارداري منجر به تغييراتي در زمان بندي چرخه قاعدگي مي‌شوند. به اين صورت كه آن‌ها پريودهاي ماهانه را به تعويق انداخته و باعث مي‌شوند قاعدگي هر 3 ماه يك بار اتفاق بيافتد و در نتيجه به جاي بروز 12 دوره پريود در سال افراد 4 دوره پريود را تجربه كنند.
انتخاب بهترين قرص ضد بارداري
قرص‌هايي كه براي جلوگيري از بارداري مصرف مي‌شوند حتماً بايد با مشورت پزشك انتخاب شوند. چراكه عوامل مختلفي مي‌توانند عملكرد اين داروها را تحت تأثير قرار دهند. از جمله اين عوامل مي‌توان به مشكلات قاعدگي، قرار داشتن در دوران شيردهي و دچار بودن به مشكلات قلبي اشاره كرد. پزشك با در نظر گرفتن همه عوامل تأثيرگذار، دارويي را انتخاب مي‌كند كه كم‌ترين عوارض جانبي و در عين حال بالاترين عملكرد را براي فرد به همراه داشته باشد. براي كسب اطلاعات بيشتر از ساير روش‌هاي پيشگيري از بارداري كليك كنيد.
مكانيسم اثر قرص ضد بارداري
قرص‌هاي ضد بارداري معمولاً در دوره مصرف مانع تخمك‌گذاري مي‌شوند. از آنجايي كه بارداري از طريق باروري تخمك آزاد شده توسط اسپرم اتفاق مي‌افتد در نتيجه اين قرص‌ها با مختل كردن چرخه قاعدگي احتمال بارداري را تا حد زيادي كاهش مي‌دهند. علاوه بر اين، اكثر قرص‌هاي ضد بارداري مخاط اطراف رحم را سفت مي‌كنند. با توجه به اينكه اين مخاط به جذب اسپرم به داخل رحم كمك مي‌كنند تأثيرگذاري روي آن‌ها احتمال ورود اسپرم و در نتيجه بارداري را كاهش مي‌دهند.
طريقه مصرف قرص‌هاي ضد بارداري
بسته به نوع قرص تفاوت‌هاي اندكي در مصرف اين قرص‌ها وجود دارد، اما اصول كلي آن يكسان است. قرص‌هاي تركيبي معمولاً ۲۱ تايي بوده و فرد هر روز يك قرص را مصرف مي‌كند و سپس ۷ روز قرص نمي‌خورد كه معمولاً در اين ۷ روز، خون ريزي قاعدگي اتفاق خواهد افتاد. شروع دارو در ابتداي يك چرخه قاعدگي مي‌باشد. تا ۷ روز بعد از شروع قرص‌ها بايد از يك روش پيشگيري جايگزين نيز استفاده كنيد. براي اطلاع دقيق از مصرف هر نوع قرص ضد بارداري به بروشور دارو مراجعه نماييد.
احتمال خطاي قرص‌هاي ضد بارداري
بسياري از افراد هنگام مصرف اين قرص‌ها از تأثيرات آن مطمئن نيستند و در مورد احتمال خطاي آن در بروز بارداري از پزشكان و متخصصان سؤال مي‌پرسند. بررسي‌ها نشان مي‌دهند كه اين داروها 9 درصد احتمال خطا دارند. در واقع از هر 100 نفر احتمال دارد كه يك نفر با وجود استفاده از اين داروها باز هم حاملگي را تجربه كند. در نتيجه نمي‌توان گفت كه اين روشي كاملاً قطعي است. اگر به دنبال روش‌هاي مطمئن‌تري براي جلوگيري از بارداري هستيد، بايد با پزشك در اين باره مشورت نماييد. پزشك متخصص ممكن است استفاده از روش‌هاي ديگري نظير IUD را به شما پيشنهاد دهد.
نكته مهم : توجه داشته باشيد كه قرص ضد بارداري تاثيري در پيشگيري از بيماري‌هاي مقاربتي ندارد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه بيماري‌هاي مقاربتي كليك كنيد.
عوارض جانبي قرص هاي ضد بارداري
قرص‌هاي ضد بارداري با عوارض جانبي همراه هستند كه به شرح زير مي‌باشد:
1. لكه بيني بين دوره‌ها قاعدگي
تقريبا نيمي از افرادي كه قرص ضد بارداري مصرف مي‌كنند دچار لكه بيني مي‌شوند. لكه بيني در اكثر مواقع پس از مصرف بسته سوم حل مي‌گردد. در صورتي كه قرص‌ها به درستي مصرف شوند در حالت لكه بيني هم مانع از بارداري خواهند شد. در صورتي كه خونريزي بين دوره اي زياد باشد بايد به پزشك مراجعه كنيد.
2. قرص ضد بارداري | تهوع
افرادي كه تازه شروع به مصرف قرص‌هاي ضد بارداري كرده‌اند احتمال زياد دچار حالت تهوع خفيف مي‌شوند. مصرف قرص با غذا و قبل از خواب به كاهش حالت تهوع كمك مي‌كند.
3. حساس شدن سينه‌ها
قرص‌هاي ضد بارداري ممكن است باعث حساس شدن و بزرگ شدن سينه‌ها شوند. اين عارضه پس از مدتي مصرف بر طرف مي‌شود. در صورت احساس درد و تورم مداوم سينه‌ها به پزشك مراجعه كنيد.
4. تاخير در عادت ماهيانه
برخي اوقات با وجود استفاده درست قرص‌ها عادت ماهيانه با تاخير مي‌افتد. در صورتي كه يك دوره قاعدگي‌تان به تاخير افتاد قبل از شروع قرص بعدي تست بارداري انجام دهيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه تست بارداري كليك كنيد.
5. نوسانات خلقي
افرادي كه سابقه افسردگي دارند بهتر است قبل از شروع مصرف قرص‌ها با پزشك مشورت كنند. در صورت بروز نوسانات خلقي به پزشك مراجعه نماييد.
6. افزايش وزن
با وجود اينكه علتي براي ارتباط قرص‌هاي ضد بارداري و افزايش وزن پيدا نشده است؛ ولي بسياري از خانم‌ها از افزايش وزن بعد از مصرف قرص‌هاي ضد بارداري شكايت مي‌كنند.
7. سر درد
قرص‌هايي كه حاوي هورمون‌هاي جنسي هستند در بروز سر درد نقش دارند. سردرد حاصل از مصرف قرص به مرور زمان خوب مي‌شود ولي در صورت سر درد مداوم به پزشك مراجعه كنيد.
8. ميل جنسي
هورمون‌هاي قرص هاي ضد بارداري ممكن است در ميل جنسي تاثير بگذارد. البته عوامل زيادي در كاهش ميل جنسي دخيل هستند، حتي برعكس در برخي از افراد قرص ها باعث افزايش ميل جنسي مي‌شوند.
9. ترشحات واژن
برخي افراد پس از مصرف قرص‌هاي ضد بارداري تغييراتي در ترشحات واژن مشاهده مي‌كنند. اين مساله ممكن است نمود‌هاي متفاوت داشته باشد؛ تغيير در رطوبت واژن تا تغيير در نوع ترشحات و ساير تغييراتي كه باعث مشكل در رابطه جنسي مي‌شود. اين تغييرات به طور كلي خطرناك نيستند ولي اگر نگران اين هستيد كه دچار عفونت واژن شده ايد بهتر است به پزشك مراجعه كنيد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه عفونت واژن كليك كنيد.
چه زماني به خاطر عوارض بايد به پزشك مراجعه كرد؟
هر كدام از عوارضي كه ذكر شد، در صورت خفيف بودن نيازي به مراجعه پزشك ندارد. اما اگر پس از مصرف قرص ضد بارداري عوارض زير را مشاهده كرديد به پزشك مراجعه نماييد چون ممكن است خطرناك باشد:
_ معده درد يا شكم درد
_ بي حسي، ضعف، تكلم درهم برهم
_ درد قفسه سينه و تنگي نفس
_ سردردهاي شديد
_ مشكلات چشم، مانند تاري ديد يا از دست دادن بينايي
_ تورم يا درد در پاها و ران‌ها و همچنين قرمزي، تورم يا درد در ساق پا
مصرف خودسرانه قرص ضد بارداري براي چه كساني ممنوع است؟
اگر داراي بيماري‌هاي زير هستيد و يا سابقه ابتلا به يكي از بيماري‌هاي زير را داريد، حتما پيش از مصرف با پزشك مشورت كنيد:
_ افرادي كه سابقه سرطان سينه و رحم دارند
_ افراد با سابقه سكته مغزي و بيماري‌هاي ترومبوامبولي وريدي
_ افراد مبتلا به فشار خون
_ بيماري‌هاي قلبي و عروقي
_ چربي خون و ديابت
_ كلسترول بالا
_ سردردهاي ميگرني
_ خانم‌هاي سيگاري كه سن آن‌ها بيش از 35 سال است
تداخل دارويي با قرص هاي ضد بارداري
مصرف همزمان داروهاي ضد بارداري با داروهاي زير مي‌تواند خطر آفرين باشند، پيش از مصرف حتما با پزشك مشورت كنيد:
_ داروهاي ضد صرع
_ داروهاي انعقاد خون
_ آنتي بيوتيك‌هايي مثل ريفامپين، تتراسايكلين و مشتقات پني سيلين
_ برخي داروهاي گياهي نيز ممكن است با ضد بارداري‌ها تداخل داشته باشند
بهتر است در هنگام خريد قرص ضد بارداري، دارو‌هايي كه مصرف مي‌كنيد را به پزشك دارو ساز بگوييد.
ديگر مصارف قرص هاي ضد بارداري
قرص‌هاي ضد بارداري در ابتدا به عنوان روشي براي پيشگيري از بارداري به بازار عرضه شدند. اما پژوهش‌هاي انجام شده روي آن‌ها نشان داد كه به دليل تركيبات هورموني نظير استروژن و پروژسترون مي‌توانند در درمان برخي شرايط پزشكي نيز مؤثر باشند از جمله وضعيت‌هايي كه در درمان آن‌ها از قرص‌هاي ضد بارداري استفاده مي‌شود مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
- درمان سندروم تخمدان پلي كيستيك
- تنظيم دوره‌هاي قاعدگي
- پريودهاي نامنظم
- پريودهاي سنگين
- پريودهاي دردناك
- وجود غدد آندومتريال و استروماي رحم
- سندرم پيش از قاعدگي (براي آگاهي بيشتر از سندرم پيش از قاعدگي كليك كنيد.)
- آكنه، رشد موي بيش از حد و ريزش مو
- كاهش خطر ابتلا به كيست‌هاي سينه، كيست‌هاي تخمدان، بيماري التهابي لگن، بارداري خارج از رحم
در نهايت توصيه مي‌شود قبل از مصرف قرص هاي ضد بارداري با مشاوره جنسي موضوع را در ميان بگذاريد تا با توجه به شرايط شما دارو تجويز كند و يا اينكه روش ديگري براي پيشگيري از بارداري به شما پيشنهاد دهد. براي كسب اطلاعات بيشتر در زمينه مشاوره جنسي كليك كنيد.
حساسيت به قرص ضد بارداري
درصد كمي از افراد ممكن است هنگام مصرف اين قرص‌ها دچار واكنش‌هاي آلرژيك و بحراني شوند. از جمله علائمي كه بيانگر بروز عوارض جانبي شديد و بروز وضعيت آلرژيك هستند مي‌توان به مشكلات تنفسي، اختلال در عملكرد بينايي، ايجاد مشكلات گوارشي و بروز التهاب و ورم در نواحي مختلف بدن از جمله دست و پا اشاره كرد. در صورت مشاهده هريك از علائم ذكر شده در پي مصرف قرص‌هاي ضد بارداري به اورژانس مراجعه كنيد يا با پزشك خود تماس بگيريد.
براي دريافت مشاوره در زمينه روش هاي پيشگيري از بارداري مي توانيد با مشاوران مركز مشاوره روانشناسي حامي هنر زندگي از طريق تلفن ثابت از كل كشور با شماره 9099075228 و از تهران با شماره 9092305265 تماس بگيريد.